Saharastof
Saharastof
Regenwater kan allerlei stoffen bevatten, soms dus zelfs saharastof. Tijdens stof-en zandstormen, die in het woestijngebied voorkomen, kan de stof tot kilometers hoogte in de atmosfeer komen. Wanneer de luchtstroming over een enorme afstand van zuid naar noord is gericht, kan het saharastof zelfs tot boven ons land of nog noordelijker komen. Valt er dan regen, dan kan het stof met de neerslag op het aardoppervlak terechtkomen. Vooral na een licht buitje vinden we het vaak roodbruin gekleurde saharastof terug op voorwerpen als auto's, daken en tuinmeubilair. Neerslag met saharastof is al een eeuwen oud verschijnsel. Vroeger kon men het alleen niet verklaren en werd het wel toegeschreven aan insecten die het regenwater roodachtig kleurden. Het stond ook wel bekend als bloedregen of wonderregen. In de landen rond de Middellandse Zee komt het herhaaldelijk voor. In ons land is saharastof sinds 1900 op zeker vijftien dagen op uitgebreide schaal voorgekomen, steeds bij voor de tijd van het jaar warm weer. Afhankelijk van het brongebied kan de kleur van het stof variëren van licht grijs tot rood of bruin. Het bevat verschillende mineralen en is soms al enkele dagen vóór het ons land bereikt op de satellietfoto te zien.
Stofstorm voor de kust van Portugal waarvan het stof uit de Sahara ook ons land kon bereiken
Opmerkelijk was de situatie van 12 mei 1998. Door de hitte ontstonden heel lokaal enkele regen- en onweersbuien. De atmosfeer zat vol met stuifmeel afkomstig van bomen en bloeiende grassen en hoog in de atmosfeer zat ook wat stof uit de Sahara. Het brongebied van de lucht die ons toen bereikte lag in de Sahara. Het saharastof kan hier en daar met de neerslag naar beneden zijn gekomen, maar de meeste verontreiniging die toen werd aangetroffen was stuifmeel. Ook op 4 februari 2000 is op verscheidene plaatsen in ons land fijn saharastof waargenomen, afkomstig uit Mauretanië. Van daaruit is het boven de Atlantische Oceaan terechtgekomen tot een eind ten westen van Madeira. Vervolgens is het stof naar het noorden afgebogen om vervolgens via het zuiden van Engeland met een zuidwestelijke stroming bij ons terecht te komen. Het komt zelden voor dat zand uit de Sahara zo'n lange omweg aflegt, meestal komt het met zuidelijke winden vrijwel recht naar ons toe. Door de lange omweg en het langdurige verblijf in de atmosfeer zijn de zwaarste deeltjes onderweg verloren gegaan, zodat het saharastof dat in ons land met de neerslag omlaag kwam heel fijnkorrelig was.
Ook de afgelopen dagen is in ons land saharastof waargenomen. Oorzaak is een stofstorm die vanuit Marokko naar de kust van Portugal is getrokken waarbij het stof tot grote hoogte in de atmosfeer is gekomen en ook ons land kon bereiken.
Bron KNMI
Regenwater kan allerlei stoffen bevatten, soms dus zelfs saharastof. Tijdens stof-en zandstormen, die in het woestijngebied voorkomen, kan de stof tot kilometers hoogte in de atmosfeer komen. Wanneer de luchtstroming over een enorme afstand van zuid naar noord is gericht, kan het saharastof zelfs tot boven ons land of nog noordelijker komen. Valt er dan regen, dan kan het stof met de neerslag op het aardoppervlak terechtkomen. Vooral na een licht buitje vinden we het vaak roodbruin gekleurde saharastof terug op voorwerpen als auto's, daken en tuinmeubilair. Neerslag met saharastof is al een eeuwen oud verschijnsel. Vroeger kon men het alleen niet verklaren en werd het wel toegeschreven aan insecten die het regenwater roodachtig kleurden. Het stond ook wel bekend als bloedregen of wonderregen. In de landen rond de Middellandse Zee komt het herhaaldelijk voor. In ons land is saharastof sinds 1900 op zeker vijftien dagen op uitgebreide schaal voorgekomen, steeds bij voor de tijd van het jaar warm weer. Afhankelijk van het brongebied kan de kleur van het stof variëren van licht grijs tot rood of bruin. Het bevat verschillende mineralen en is soms al enkele dagen vóór het ons land bereikt op de satellietfoto te zien.
Stofstorm voor de kust van Portugal waarvan het stof uit de Sahara ook ons land kon bereiken
Opmerkelijk was de situatie van 12 mei 1998. Door de hitte ontstonden heel lokaal enkele regen- en onweersbuien. De atmosfeer zat vol met stuifmeel afkomstig van bomen en bloeiende grassen en hoog in de atmosfeer zat ook wat stof uit de Sahara. Het brongebied van de lucht die ons toen bereikte lag in de Sahara. Het saharastof kan hier en daar met de neerslag naar beneden zijn gekomen, maar de meeste verontreiniging die toen werd aangetroffen was stuifmeel. Ook op 4 februari 2000 is op verscheidene plaatsen in ons land fijn saharastof waargenomen, afkomstig uit Mauretanië. Van daaruit is het boven de Atlantische Oceaan terechtgekomen tot een eind ten westen van Madeira. Vervolgens is het stof naar het noorden afgebogen om vervolgens via het zuiden van Engeland met een zuidwestelijke stroming bij ons terecht te komen. Het komt zelden voor dat zand uit de Sahara zo'n lange omweg aflegt, meestal komt het met zuidelijke winden vrijwel recht naar ons toe. Door de lange omweg en het langdurige verblijf in de atmosfeer zijn de zwaarste deeltjes onderweg verloren gegaan, zodat het saharastof dat in ons land met de neerslag omlaag kwam heel fijnkorrelig was.
Ook de afgelopen dagen is in ons land saharastof waargenomen. Oorzaak is een stofstorm die vanuit Marokko naar de kust van Portugal is getrokken waarbij het stof tot grote hoogte in de atmosfeer is gekomen en ook ons land kon bereiken.
Bron KNMI
Saharazand
Veel mensen is het vandaag weer opgevallen. Ondanks het totaal ontbreken van bewolking, was de lucht toch een beetje flets of zelfs melkachtig blauw. De warmte van de zon was zelfs wat minder voelbaar, met name in de ochtenduren. Een melkachtig blauwe lucht kan verschillende oorzaken hebben. Meest bekend is misschien wel as en rook van vulkanen. Vorig jaar hebben we heel duidelijk de gevolgen boven Nederland gezien van de uitgebarsten IJslandse vulkaan de Eyjafjallajökull. Die uitbarsting had toen ook grote gevolgen voor het vliegverkeer boven Europa en boven de Atlantische Oceaan.
Satellietbeeld vanochtend
Grote bosbranden kunnen een vergelijkbaar effect hebben als een grote vulkaanuitbarsting op afstand. Rook en as van grote vuurhaarden verspreiden zich over enorme gebieden. Ook in Nederland hebben we een aantal keren heel duidelijk het effect kunnen zien van grote bosbranden op afstand. Ik kan me een situatie herinneren dat zelfs de rook van bosbranden in Amerika er in waren geslaagd, om dagen later in Nederland de zon deels af te schermen. Vocht in de atmosfeer kan de lucht soms ook een minder blauwe tint geven. Maar als er relatief veel waterdamp in de lucht aanwezig is, zal dat al gauw leiden tot de vorming van bewolking. In ieder geval stapelwolken, of, als het vocht hoger zit, bijvoorbeelden velden met sluierbewolking. Geen van deze genoemde oorzaken kan vandaag het fletse karakter van het zonlicht verklaren. Er zijn geen recente grote vulkaanuitbarstingen bekend, opvallend grote bosbranden zijn niet aan de orde, en de atmosfeer is momenteel tot op grote hoogte relatief droog.
Maar er is een vierde bekende oorzaak van diffuus zonlicht: saharazand of saharastof. Na een zandstorm in een woestijn kan het opgewaaide fijne zand en stof, meegenomen door atmosferische stromingen, enorme afstanden afleggen. Zo is bijvoorbeeld bekend, dat de vruchtbaarheid van de bodem in de Amazone afhankelijk is van zandstormen in de Sahara. Met de passaatwinden wordt dit zand getransporteerd naar Zuid Amerika, waar het door onweersbuien uitregent en de bodem als het ware bemest. Maar ook in ons land krijgen we ieder jaar te maken met het fijne stof uit Afrika. Vaak een grote ergernis van de autobezitter die het liefst in een mooie opgepoetste glimmende bolide rondrijdt. Het zand regent dan uit en blijft als een fijn geel of soms oranjeachtig waas achter op de lak en op de tuinmeubelen. Nu is er van regen geen sprake. Het zand kan ongestoord in de lucht blijven zweven en is te licht om door de zwaartekracht in korte tijd te worden afgezet.
Weerkaart 10 april 2011, 12 UTC
Als we de weerkaarten erbij pakken, dan is het zeer waarschijnlijk dat er van maandag 4 tot dinsdag 5 april zandstormen zijn geweest in Libië en misschien ook het oosten van Marokko. Dit zand is vervolgens eerst naar het westen geblazen, en vervolgens afgebogen naar het noorden. Het zou meegenomen moeten zijn in een sterke zuidelijke stroming, die ook op woensdag 6 april aanwezig was over de Golf van Biskaje en de Britse Eilanden. Donderdag 7 april trok overduidelijk een grote veeg met saharazand over de Benelux, maar verplaatste zich toen weer in zuidelijke richting. Vervolgens is het zand rondom het hoog boven de Britse Eilanden getransporteerd, om vandaag vanuit het noordwesten wederom ons land te vereren met een bezoek.
Interessant is, dat we zelfs aan de stralingsmetingen konden zien, dan de zon minder fel was dan zaterdag. Toen was de lucht, afgezien van plukken met sluierbewolking, diep blauw. De straling lag toen tot zo’n 10 procent hoger dan vandaag. Een verschil dat niet kan worden verklaard door bewolking, want die was er vanochtend niet. De vraag is of we er morgenavond nog wat van merken. Dan passeert een front met bovendien wat regen. Misschien regent het nog resterende deel van het saharazand dan eindelijk uit. Dus mocht u overwegen om de auto te wassen, dan is het advies: wacht even tot dinsdag.
Door: Reinier van den Berg
Veel mensen is het vandaag weer opgevallen. Ondanks het totaal ontbreken van bewolking, was de lucht toch een beetje flets of zelfs melkachtig blauw. De warmte van de zon was zelfs wat minder voelbaar, met name in de ochtenduren. Een melkachtig blauwe lucht kan verschillende oorzaken hebben. Meest bekend is misschien wel as en rook van vulkanen. Vorig jaar hebben we heel duidelijk de gevolgen boven Nederland gezien van de uitgebarsten IJslandse vulkaan de Eyjafjallajökull. Die uitbarsting had toen ook grote gevolgen voor het vliegverkeer boven Europa en boven de Atlantische Oceaan.
Satellietbeeld vanochtend
Grote bosbranden kunnen een vergelijkbaar effect hebben als een grote vulkaanuitbarsting op afstand. Rook en as van grote vuurhaarden verspreiden zich over enorme gebieden. Ook in Nederland hebben we een aantal keren heel duidelijk het effect kunnen zien van grote bosbranden op afstand. Ik kan me een situatie herinneren dat zelfs de rook van bosbranden in Amerika er in waren geslaagd, om dagen later in Nederland de zon deels af te schermen. Vocht in de atmosfeer kan de lucht soms ook een minder blauwe tint geven. Maar als er relatief veel waterdamp in de lucht aanwezig is, zal dat al gauw leiden tot de vorming van bewolking. In ieder geval stapelwolken, of, als het vocht hoger zit, bijvoorbeelden velden met sluierbewolking. Geen van deze genoemde oorzaken kan vandaag het fletse karakter van het zonlicht verklaren. Er zijn geen recente grote vulkaanuitbarstingen bekend, opvallend grote bosbranden zijn niet aan de orde, en de atmosfeer is momenteel tot op grote hoogte relatief droog.
Maar er is een vierde bekende oorzaak van diffuus zonlicht: saharazand of saharastof. Na een zandstorm in een woestijn kan het opgewaaide fijne zand en stof, meegenomen door atmosferische stromingen, enorme afstanden afleggen. Zo is bijvoorbeeld bekend, dat de vruchtbaarheid van de bodem in de Amazone afhankelijk is van zandstormen in de Sahara. Met de passaatwinden wordt dit zand getransporteerd naar Zuid Amerika, waar het door onweersbuien uitregent en de bodem als het ware bemest. Maar ook in ons land krijgen we ieder jaar te maken met het fijne stof uit Afrika. Vaak een grote ergernis van de autobezitter die het liefst in een mooie opgepoetste glimmende bolide rondrijdt. Het zand regent dan uit en blijft als een fijn geel of soms oranjeachtig waas achter op de lak en op de tuinmeubelen. Nu is er van regen geen sprake. Het zand kan ongestoord in de lucht blijven zweven en is te licht om door de zwaartekracht in korte tijd te worden afgezet.
Weerkaart 10 april 2011, 12 UTC
Als we de weerkaarten erbij pakken, dan is het zeer waarschijnlijk dat er van maandag 4 tot dinsdag 5 april zandstormen zijn geweest in Libië en misschien ook het oosten van Marokko. Dit zand is vervolgens eerst naar het westen geblazen, en vervolgens afgebogen naar het noorden. Het zou meegenomen moeten zijn in een sterke zuidelijke stroming, die ook op woensdag 6 april aanwezig was over de Golf van Biskaje en de Britse Eilanden. Donderdag 7 april trok overduidelijk een grote veeg met saharazand over de Benelux, maar verplaatste zich toen weer in zuidelijke richting. Vervolgens is het zand rondom het hoog boven de Britse Eilanden getransporteerd, om vandaag vanuit het noordwesten wederom ons land te vereren met een bezoek.
Interessant is, dat we zelfs aan de stralingsmetingen konden zien, dan de zon minder fel was dan zaterdag. Toen was de lucht, afgezien van plukken met sluierbewolking, diep blauw. De straling lag toen tot zo’n 10 procent hoger dan vandaag. Een verschil dat niet kan worden verklaard door bewolking, want die was er vanochtend niet. De vraag is of we er morgenavond nog wat van merken. Dan passeert een front met bovendien wat regen. Misschien regent het nog resterende deel van het saharazand dan eindelijk uit. Dus mocht u overwegen om de auto te wassen, dan is het advies: wacht even tot dinsdag.
Door: Reinier van den Berg
