Mist is gewoon een wolk die op of vlak boven de grond ligt. Wolken bestaan uit kleine in de lucht zwevende waterdruppeltjes. Zo’n gordijn van druppels beperkt het zicht. Als voorwerpen die 1 à 2 kilometer verderop liggen niet meer te zien zijn wordt gesproken van nevel. Ligt de grens waarop die voorwerpen nog te zien zijn onder de kilometer dan wordt gesproken van mist. Waarnemers van het weer bepaalden het zicht vroeger door te letten op kerktorens of andere hoge gebouwen binnen de gezichtskring. Tegenwoordig worden het zicht gemeten met transmissometers. Dit soort instrumenten staan niet alleen op weerstations maar ook langs de autosnelwegen. Ze bestaan uit een lamp en een fotocel op korte afstand van de lichtbron. Het zicht wordt bepaald uit de hoeveelheid licht die de fotocel ontvangt. Hoe minder het zicht, hoe minder licht er binnenkomt.
Gezicht op de Erasmusbrug (de Zwaan) in Rotterdam bij mist (foto: Wendelien van Oldenborgh)
Mist ontstaat bij afkoeling in vochtige lucht, vooral als die lucht bovendien verontreinigd is. De stof- en rookdeeltjes vormen de kernen waaraan de mistdruppeltjes zich hechten. De laatste decennia is de lucht in grote delen van Europa veel schoner geworden. Dat komt vooral doordat er veel minder kolen worden gestookt en door maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren, zoals schonere motoren. De schonere lucht bevat minder stof- en rookdeeltjes waardoor er ook minder snel mist ontstaat.
Uit onderzoek van een Frans onderzoeksinstituut voor klimaat en milieu en het KNMI blijkt dat het aantal dagen met mist en nevel in Europa de afgelopen dertig jaar is afgenomen. Ook in Nederland is die trend waargenomen. Het aantal dagen met een zicht tussen 2 en 5 kilometer daalde de laatste dertig jaar met 50 procent. De Bilt telde rond 1980 nog zo’n 70 mistdagen met een zicht minder dan een kilometer, tegenwoordig nog maar 35. Uit dit onderzoek blijkt dat de halvering van het aantal mistdagen zo’n 5 tot 10 procent van de opwarming in Europa voor rekening neemt. Daarnaast is er ook een direct effect van luchtvervuiling: de stofdeeltjes vangen een deel van de zonnestraling af voordat de straling de grond bereikt. De komende jaren wordt het steeds moeilijker om de lucht nog schoner te krijgen. Onderzoekers gaan er dan ook vanuit dat het aandeel van de luchtvervuiling aan de opwarming in de toekomst langzaam zal wegebben.