Is een eilandstaat nog een land als het onder zee ligt?

Wat gebeurt er als alle inwoners van een eilandstaat hun land moeten verlaten? Is er dan nog steeds sprake van een land? Met een V.N.-zetel? Waar moeten ze gaan wonen en welke nationaliteit krijgen ze? Het zijn vragen die ze zich op de Marshall-eilanden beginnen stellen door het stijgende zeeniveau. De stijging van het zeeniveau is voor veel eilandjes in de Stille Oceaan al lang geen hypothese meer. Eén eiland van de Marshall Islands dreigt zelfs in twee te breken door het water. "Het wordt erger", zegt Kaminaga Kaminaga, klimaatcoördinator van het kleine land. Veel haast zit er niet achter een klimaatplan, zoals ook in Cancun weer bewezen wordt. Maar ook Kiribati, Tuvalu en andere eilandstaten vragen zich af hoe lang ze het water nog kunnen tegenhouden.

"Wie aan de kust woont moet iedere dag stenen verzamelen om de muur voor zijn huis te herbouwen", zegt Kaminaga. Het land stelt in Cancun ook dat de situatie van de eilandjes geen voorgaande heeft in de geschiedenis. Landen zijn geschrapt door een breuk (zoals Joegoslavië) of door verovering. Maar internationaal hebben we geen ervaring met landen die volledig onder de zeespiegel verdwijnen. Volgend jaar zal de kwestie aan de Columbia University van New York bestudeerd worden.



Onbewoonbaar
Wetenschappers voorspellen dat het zeeniveau tegen 2100 met 59 centimeter zal stijgen. Maar eilanden kunnen ook onbewoonbaar worden voor de zee ze definitief overspoelt. Zo dringt zout water nu al binnen en wordt het onmogelijk om aan landbouw te doen. Verder dreigt een warmere zee ook meer tropische stormen te veroorzaken die het leven op de eilanden een hel maken. "Stel dat een land als Tuvalu of Kiribati onbewoonbaar wordt, hebben die mensen dan nog een nationaliteit? Wat is hun positie in de internationale wetgeving?", vraagt de Australische Jane McAdam zich af. Het is niet duidelijk of er een einde aan een natie komt als de inwoners hun land door klimaatverandering moeten verlaten. Het zal volgens McAdam, die de situatie op verschillende eilandjes bestudeerde, afhangen van wat de internationale gemeenschap wil tolereren. De Verenigde Naties moeten zelf beslissen of een land in dat geval zijn zetel mag behouden.

Vluchtelingen
Daarnaast staat wel in een globaal verdrag dat andere landen mensen moeten opvangen als ze hun land door vervolging moeten ontvluchten. Maar over klimaatvluchtelingen staat er helemaal niets in dat verdrag. Voor de Marshall Islands wordt het nog ingewikkelder. De inwoners mogen vrij naar de VS komen om er te studeren of te werken, maar een permanent verblijf krijgen ze niet zomaar. Ook economisch is de situatie ingewikkeld, aangezien de eilanden ver uit elkaar liggen en vissers zo over een uitgestrekt gebied toegang hebben tot onder meer tonijn.

Ook na de dood
De klimaatconferentie in Cancun is voor de inwoners van eilandstaten van enorm belang. Als er geen diplomatieke maatregelen uit de bus komen, zullen sommige landen misschien wel aan juridische stappen beginnen denken. Uiteindelijk is de situatie voor de bewoners van eilanden beangstigend: wat zal er gebeuren met hun cultuur, hun geschiedenis, hun identiteitsgevoel, hun voorouders? "Begraafplaatsen langs de kust brokkelen af en vallen in zee", zegt Kaminaga. "Zelfs wie dood is laat het water niet met rust."

_{Bron Hln} | Gewijzigd: 24 april 2017, 12:52 uur, door Joyce.s