De nieuwe norm van september
De nieuwe norm van september
Bij onze maandelijkse bespreking van de nieuwe norm over 1981-2010, waarmee we vanaf volgend jaar alles gaan vergelijken, zijn we toegekomen aan september. We doen dit aan de hand van de gegevens van de vijf hoofdstations Den Helder, Eelde, De Bilt, Vlissingen en Beek en bekijken de temperatuur, de neerslag en de zonneschijn. September is de eerste herfstmaand en alweer de negende maand van het jaar. We hebben gezien dat alle voorafgaande maanden, als we de ‘oude’ met de ‘nieuwe’ norm vergelijken, warmer zijn geworden. Veel maanden hebben ook meer zonneschijn opgeleverd en waren desondanks natter geworden. Past september ook in die trend?
De temperatuur
Het resultaat staat weergegeven op het kaartje hieronder. Opnieuw gebruiken we de 30-jarige periode van 1961 tot en met 1990 als norm. Te zien is dat tien jaar later (de norm die we nu hanteren) er nauwelijks iets is veranderd. Gemiddeld was september toen 0,1 graad warmer geworden, alleen De Bilt boekte 0,2 graden wist en was Den Helder gelijk gebleven. Als we de jaren 1961 tot en met 1980 verwijderen en vervangen door de jaren 1991 tot en met 2010, dan is te zien dat ook september inmiddels een duidelijk opwarming laat zien. De totale ‘winst’ is 0,4 of 0,5 graden. Op maandbasis bezien, is dat een behoorlijke afwijking naar boven, die gelijkmatig over het hele land is opgetreden.
De gemiddelde temperatuur in september op de stations Den Helder, Eelde, De Bilt, Vlissingen en Beek. Vergeleken worden de 30-jarige periodes van 1961-1990; 1971-2000 en 1981-2010.
De gemiddelde temperatuur over de laatste dertig septembermaanden in Den Helder laat zien dat de opwarming van een halve graad daar vooral kan worden toegeschreven aan een rijtje warme septembermaanden van 2002 tot en met 2006, waarbij vooral die laatste maand qua temperatuur in de zomer niet zou misstaan.
De gemiddelde temperatuur van de afgelopen dertig septembermaanden in Den Helder. De stijging van een halve graad op dit station is vooral veroorzaakt door het optreden van een rijtje (zeer) warme septembermaanden van 2002 tot en met 2006.
Kijken we specifiek naar De Bilt en naar de gemiddelde temperaturen van de afzonderlijke septemberdagen, dan is er maar één dag (de 17e) iets koeler geworden (-0,2 graden), terwijl er drie dagen onveranderd zijn gebleven. De overige 26 septemberdagen zijn in meer en mindere mate opgewarmd. Op acht dagen is het verschil marginaal met slechts 0,1 graad. Aan de andere kant zijn er ook acht dagen, waarbij het verschil een halve graad of groter is. De 11e september is het meest opgewarmd en gaat van 14,6 naar 15,4 graden, 0,8 graden verschil.
Alles bij elkaar opgeteld is september in totaal 8,9 graaddagen opgewarmd en daarmee is het de maand met de op één na geringste opwarming, na februari. Het hele jaar van januari tot en met september is 118,0 graaddagen warmer geworden, een flinke afwijking naar boven dus.
De neerslag
We kunnen het niet vaak genoeg benadrukken. Neerslag treedt ook in ons land dermate grillig op dat zelfs een gemiddelde over dertig jaar behoorlijke schommelingen kan laten zien, als er toevallig een paar droge, of juist kletsnatte maanden na elkaar optreden. Heel sterk zagen we dat in augustus. Het lijkt erop dat die maand in snel tempo natter geworden is, maar in werkelijkheid zat een relatieve droge periode van een kwart eeuw, die begon in 1970, vrijwel geheel in de vorige norm ingebed en is augustus nu gewoon weer net zo nat geworden als de periode hiervoor.
De gemiddelde hoeveelheid neerslag op de vijf hoofdstations in de periode 1971-2000 en 1981-2010. Ondanks de grilligheid in de individuele maanden, is het gemiddelde over dertig jaar maar weinig veranderd.
Zoals het kaartje van de temperatuur ook laat zien, vertoont de septemberneerslag – althans wat betreft het gemiddelde – geen gekke bokkensprongen. Op alle hoofdstations blijft de toe- of afname binnen de 10%. In Den Helder is sprake van een afname van 3%, in Beek van een toename van 2% en in Vlissingen van een afname van (naar boven afgerond!) één procent. Voor hetzelfde geld was die afwijking echter een stuk groter geweest, want ook in september kan het zowel kurkdroog als kletsnat zijn, en ook alles daartussenin. Dat zien we als we de neerslagsommen van september van de afgelopen dertig jaar in De Bilt bezien. De uitersten zijn deze eeuw opgetreden en lopen van 8,6 mm in 2006 tot en met 210,7 mm in 2001, een verschil van meer dan tweehonderd millimeter!
Dat de neerslagtotalen een grillig beeld laten zien, is aan de opgetreden hoeveelheden in De Bilt, duidelijk te zien. Alleen al deze eeuw is het verschil tussen de droogste en natste september meer dan tweehonderd millimeter!
De zonneschijn
September is zonniger geworden. In september verschuift het neerslagmaximum naar de kuststreken, dit onder invloed van het afkoelende land en het relatief warme zeewater. Het gevolg is dat de verschillen in de hoeveelheid zonneschijn tussen het diepe binnenland en de kust in september relatief klein is.
De hoeveelheid zonneschijn in september van de afgelopen dertig jaar in Eelde. De toename valt vooral op het conto van het rijtje 2002-2006, dezelfde maanden dus die ook een hoge temperatuur opleverden.
In de oude norm was Eelde het somberste hoofdstation en Vlissingen het zonnigste, waarbij Vlissingen 13% zonniger was dan Eelde. In de nieuwe norm is het procentuele verschil tussen het somberste en zonnigste hoofdstation (nog steeds Eelde en Vlissingen) 12% geworden. Met uitzondering van De Bilt, die iets is achtergebleven, is er heel constant tussen 7 en 8 uren zonneschijn bijgekomen op de overige hoofdstations.
De gemiddelde hoeveelheid zonneschijn op de vijf hoofdstations in de periode 1971-2000 en 1981-2010. Overal is er sprake van een toename, die op vier van de vijf hoofdstations ook nog heel constant is.
Kijken we naar de afgelopen dertig jaar in Eelde (zie hierboven), dan zien we dat de toename voor op het conto komt van een rijtje zeer zonnige septembermaanden, van 2002 tot en met 2006. Kijkend naar de tachtiger jaren, dan zien we dat er de komende jaren eerst een tweetal vrij zonnige maanden gaan afvallen, maar daarna een paar sombere. De kans is dan ook vrij groot dat er de komende jaren niet erg veel aan dit gemiddelde zal veranderen.
Bronnen: Meteo Consult, eigen archief, KNMI
Bij onze maandelijkse bespreking van de nieuwe norm over 1981-2010, waarmee we vanaf volgend jaar alles gaan vergelijken, zijn we toegekomen aan september. We doen dit aan de hand van de gegevens van de vijf hoofdstations Den Helder, Eelde, De Bilt, Vlissingen en Beek en bekijken de temperatuur, de neerslag en de zonneschijn. September is de eerste herfstmaand en alweer de negende maand van het jaar. We hebben gezien dat alle voorafgaande maanden, als we de ‘oude’ met de ‘nieuwe’ norm vergelijken, warmer zijn geworden. Veel maanden hebben ook meer zonneschijn opgeleverd en waren desondanks natter geworden. Past september ook in die trend?
De temperatuur
Het resultaat staat weergegeven op het kaartje hieronder. Opnieuw gebruiken we de 30-jarige periode van 1961 tot en met 1990 als norm. Te zien is dat tien jaar later (de norm die we nu hanteren) er nauwelijks iets is veranderd. Gemiddeld was september toen 0,1 graad warmer geworden, alleen De Bilt boekte 0,2 graden wist en was Den Helder gelijk gebleven. Als we de jaren 1961 tot en met 1980 verwijderen en vervangen door de jaren 1991 tot en met 2010, dan is te zien dat ook september inmiddels een duidelijk opwarming laat zien. De totale ‘winst’ is 0,4 of 0,5 graden. Op maandbasis bezien, is dat een behoorlijke afwijking naar boven, die gelijkmatig over het hele land is opgetreden.
De gemiddelde temperatuur in september op de stations Den Helder, Eelde, De Bilt, Vlissingen en Beek. Vergeleken worden de 30-jarige periodes van 1961-1990; 1971-2000 en 1981-2010.
De gemiddelde temperatuur over de laatste dertig septembermaanden in Den Helder laat zien dat de opwarming van een halve graad daar vooral kan worden toegeschreven aan een rijtje warme septembermaanden van 2002 tot en met 2006, waarbij vooral die laatste maand qua temperatuur in de zomer niet zou misstaan.
De gemiddelde temperatuur van de afgelopen dertig septembermaanden in Den Helder. De stijging van een halve graad op dit station is vooral veroorzaakt door het optreden van een rijtje (zeer) warme septembermaanden van 2002 tot en met 2006.
Kijken we specifiek naar De Bilt en naar de gemiddelde temperaturen van de afzonderlijke septemberdagen, dan is er maar één dag (de 17e) iets koeler geworden (-0,2 graden), terwijl er drie dagen onveranderd zijn gebleven. De overige 26 septemberdagen zijn in meer en mindere mate opgewarmd. Op acht dagen is het verschil marginaal met slechts 0,1 graad. Aan de andere kant zijn er ook acht dagen, waarbij het verschil een halve graad of groter is. De 11e september is het meest opgewarmd en gaat van 14,6 naar 15,4 graden, 0,8 graden verschil.
Alles bij elkaar opgeteld is september in totaal 8,9 graaddagen opgewarmd en daarmee is het de maand met de op één na geringste opwarming, na februari. Het hele jaar van januari tot en met september is 118,0 graaddagen warmer geworden, een flinke afwijking naar boven dus.
De neerslag
We kunnen het niet vaak genoeg benadrukken. Neerslag treedt ook in ons land dermate grillig op dat zelfs een gemiddelde over dertig jaar behoorlijke schommelingen kan laten zien, als er toevallig een paar droge, of juist kletsnatte maanden na elkaar optreden. Heel sterk zagen we dat in augustus. Het lijkt erop dat die maand in snel tempo natter geworden is, maar in werkelijkheid zat een relatieve droge periode van een kwart eeuw, die begon in 1970, vrijwel geheel in de vorige norm ingebed en is augustus nu gewoon weer net zo nat geworden als de periode hiervoor.
De gemiddelde hoeveelheid neerslag op de vijf hoofdstations in de periode 1971-2000 en 1981-2010. Ondanks de grilligheid in de individuele maanden, is het gemiddelde over dertig jaar maar weinig veranderd.
Zoals het kaartje van de temperatuur ook laat zien, vertoont de septemberneerslag – althans wat betreft het gemiddelde – geen gekke bokkensprongen. Op alle hoofdstations blijft de toe- of afname binnen de 10%. In Den Helder is sprake van een afname van 3%, in Beek van een toename van 2% en in Vlissingen van een afname van (naar boven afgerond!) één procent. Voor hetzelfde geld was die afwijking echter een stuk groter geweest, want ook in september kan het zowel kurkdroog als kletsnat zijn, en ook alles daartussenin. Dat zien we als we de neerslagsommen van september van de afgelopen dertig jaar in De Bilt bezien. De uitersten zijn deze eeuw opgetreden en lopen van 8,6 mm in 2006 tot en met 210,7 mm in 2001, een verschil van meer dan tweehonderd millimeter!
Dat de neerslagtotalen een grillig beeld laten zien, is aan de opgetreden hoeveelheden in De Bilt, duidelijk te zien. Alleen al deze eeuw is het verschil tussen de droogste en natste september meer dan tweehonderd millimeter!
De zonneschijn
September is zonniger geworden. In september verschuift het neerslagmaximum naar de kuststreken, dit onder invloed van het afkoelende land en het relatief warme zeewater. Het gevolg is dat de verschillen in de hoeveelheid zonneschijn tussen het diepe binnenland en de kust in september relatief klein is.
De hoeveelheid zonneschijn in september van de afgelopen dertig jaar in Eelde. De toename valt vooral op het conto van het rijtje 2002-2006, dezelfde maanden dus die ook een hoge temperatuur opleverden.
In de oude norm was Eelde het somberste hoofdstation en Vlissingen het zonnigste, waarbij Vlissingen 13% zonniger was dan Eelde. In de nieuwe norm is het procentuele verschil tussen het somberste en zonnigste hoofdstation (nog steeds Eelde en Vlissingen) 12% geworden. Met uitzondering van De Bilt, die iets is achtergebleven, is er heel constant tussen 7 en 8 uren zonneschijn bijgekomen op de overige hoofdstations.
De gemiddelde hoeveelheid zonneschijn op de vijf hoofdstations in de periode 1971-2000 en 1981-2010. Overal is er sprake van een toename, die op vier van de vijf hoofdstations ook nog heel constant is.
Kijken we naar de afgelopen dertig jaar in Eelde (zie hierboven), dan zien we dat de toename voor op het conto komt van een rijtje zeer zonnige septembermaanden, van 2002 tot en met 2006. Kijkend naar de tachtiger jaren, dan zien we dat er de komende jaren eerst een tweetal vrij zonnige maanden gaan afvallen, maar daarna een paar sombere. De kans is dan ook vrij groot dat er de komende jaren niet erg veel aan dit gemiddelde zal veranderen.
Bronnen: Meteo Consult, eigen archief, KNMI
Mijn twitter: https://twitter.com/#!/debbietje128
Onweersdagen: 0
Onweersdagen: 0
