Een bel met koude lucht in de hogere luchtlagen, die vandaag vanuit het noorden langzaam arriveert, leidt tot grote onzekerheden in de verwachtingen. De door ons gebruikte berekeningen missen eendracht en vandaar dat onze verwachtingen nogal aan de zwabberende kant zijn. De afgelopen dagen waren de weerberichten voor zondag almaar wisselend voor wat betreft zon, wolken en regen. Op dit moment, is de dag van morgen slechts ‘enigszins’ duidelijk geworden en hebben de grootste onzekerheden zich verlengd tot maandag. Vanaf dinsdag komt er geleidelijk weer duidelijkheid en meer eendracht in de berekeningen. Een bel met koude lucht komt geregeld voor. Het betekent dat er op enige kilometers hoogte boven ons extra koude lucht wordt aangevoerd. Vaak komt zo’n bel vanuit het noorden afzakken, in de winter ook wel leidend tot een Polar Low. Zo’n Polar Low veroorzaakt boven water vele sneeuwbuien en wordt door sneeuwliefhebbers smachtend in de gaten gehouden. De combinatie van de koude bovenlucht en het relatief warme zeewater veroorzaakt dan namelijk vele sneeuwbuien en indien het geheel vanaf de Noorse Zee onze kant opschuift, krijgen wij ook een pak sneeuw voor de kiezen.
Deze en de vijf hieropvolgende kaarten laten route en omvang zien van de bel met koude lucht die de komende etmalen over de Benelux trekt. Volgens het ECMWF-model. Deze eerste kaart laat de berekende positie zien van vandaag, zaterdag 14.00 uur.
Dit is de positie van de bel met koude lucht tegen middernacht. Binnen de zwart-omlijnde ovaalvorm is de bovenlucht het koudst en de onstabiliteit het grootst. Ten noordoosten van de koudebel bevindt zich tevens het front dat geleidelijk over ons land wordt getrokken (hier onzichtbaar).
De koudeput verplaatst zich nauwelijks. Hier is de verwachte positie te zien van zondagochtend 08.00 uur.
En hier de positie zondagavond iets na zonsondergang. Ondertussen schuift het front (niet te zien) dat aan de noordoostflank van de put ligt heel langzaam over ons heen.
Oud, maar still going strong
Momenteel is er nog geen sprake van sneeuwval in onze contreien, wel van een lagedrukgebied dat onder die koudeput gevormd is. Dat lagedrukgebied volgt de koudeput op z’n gang zuidwaarts. De kaarten hiernaast geven aan hoe langzaam die koudebel van noord naar zuid over ons land trekt. Het lagedrukgebied dat zich aan de grond bevindt, trekt ondertussen ook de bijbehorende storingen over ons heen. En daar zit ‘m de crux. De voor ons belangrijkste storing is een samengesteld front; een occlusiefront. Dat is een ‘oud’ frontensysteem waarin koufront en warmtefront ooit zijn samengesmolten. Dat geheel was al een occlusiefront toen het afgelopen woensdag over de Britse eilanden richting West-Europa trok en inmiddels strekt het zich uit vanaf de Alpen, over Zuid-Duitsland noordwaarts, met een krul westwaarts via Denemarken over de Noordzee en vervolgens nog verder terugkrullend over de zuidelijke Noordzee en over ons land. Kortom; het is een nogal ingedraaid, ingewikkeld front!
En de tijd verstrijkt; dit is maandagochtend 08.00 uur. De koudeput bevindt zich boven Noordoost-Frankrijk. Het front ligt 'ergens' boven ons....
Dit is de ECMWF-verwachting voor maandagavond 20.00 uur. De heftigheid van de put is verdwenen (geen zwarte lijnen meer) en het hele zaakje ligt nu afzwakkend boven Noord-Oost Frankrijk en Noordwest-Zwitserland.
Timing en intensiteit onzekere factoren
En dat ingewikkelde front gaat de komende drie etmalen langzaam van noord naar zuid over de Benelux schuiven. Dat is goed te zien op de neerslagkaarten die ook aan de linkerzijde van dit verhaal staan. De kaarten betreffen alleen de berekeningen van het Europese ECMWF model, de andere modelberekeningen zijn tamelijk divers voor wat betreft de precieze timing van het doortrekken en de hoeveelheid neerslag die er dan valt. De grote onzekerheden is namelijk de snelheid waarmee het occlusiefront van noord naar zuid over ons land trekt. In alle modelberekeningen zal het front ons ergens in de dinsdagmiddag verzwakt weg te schuiven. Als we even specifiek naar de maandag kijken, dan is er een aantal berekeningen dat het front ‘s middags al over het zuiden van Nederland positioneert, terwijl het ECMWF het front dan nog over de noordelijke helft legt en het in het zuiden nog helemaal droog is.
En dan nu de neerslagkaarten. Hierop is wel goed het occlusiefront te zien dat vanuit het noordoosten over ons heen gaat schuiven. Zij het heel langzaam. Bron: ECMWF. Deze eerste neerslagkaart toont de regen in de periode van zondag 08.00 uur en 14.00 uur.
Hier de neerslag van zondagmiddag 14.00 tot 20.00 uur. In het zuiden zijn een paar gele vlekken te zien; een paar buien. De langgerekte geel-oranje zone ten noorden van ons, doorlopend tot in Tsjechie, is het occlusiefront.
Dan de neerslagzone van 02.00 uur tot 08.00 uur maandag. Duidelijk is te zien dat de koudebel als draaipunt fungeert van de occlusie.
De neerslag van maandag 08.00 tot 14.00 uur. Volgens dit ECMWF-model is het in het noorden regenachtig. Lang niet alle overige berekeningen zijn het daar mee eens. De koudeput is een echte hoofdbreker voor meteorologen!
Tolletje tolletje
Essentieel in dit alles is die koudeput. Zo’n systeem is uiterst onvoorspelbaar in trekrichting en exacte sterkte. Het is als kijken naar een tol; lange tijd blijft ’ie op dezelfde plaats om opeens (door een mini-oneffenheid op de grond bijvoorbeeld) een kant uit te schieten. Dergelijke atmosferische systemen zijn daardoor zeer moeilijk goed in modelberekeningen te plaatsen en vergen altijd een slag om de arm. Vandaar ook dat het weer de komende paar etmalen regionaal heel erg kan mee- of tegenvallen.
Bron Meteo-Consult