Ruim een eeuw septemberweer

Meteorologisch wordt september tot de herfst gerekend, maar soms is de maand een verlengstuk van de zomer. De warmste september staat geboekt in 2006 met gemiddeld 17,9 graden tegen 14,0 normaal. Dat is aanzienlijk warmer dan een gemiddelde juli (16,8) of augustus (16,7). Acht dagen waren toen in De Bilt zomers met 25 graden of meer. Tropische dagen, 30 graden of meer, kwamen hier niet voor. In een septembermaand is dat, hoewel zelden, wel mogelijk. In 1949 waren het er in De Bilt zelfs twee, en op 5 september werd het toen zelfs 34,2 graden. In De Bilt is dat de warmste septemberdag van de 20e eeuw. Landelijk is 35,2 het record op 4 september 1929 in Maastricht.

Ook september 1947 was met 16,8 graden en 11 zomerse dagen een echte zomermaand. Maastricht noteerde toen vijf tropische dagen en dat ter afsluiting van de topzomer van de 20e eeuw. De vierde plaats op de eeuwlijst wordt bezet door september 1961 met gemiddeld 16,4 graden, gevolgd door september 1929 en 1934 met 16,0 graden. De tegenstellingen kunnen groot zijn, waardoor een warme periode vaak niet in de gemiddelden tot uiting komen. Koude nachten kunnen het gemiddelde behoorlijk drukken. Het opmerkelijkst was september 1919 met een zeer warme eerste helft (drie tropische dagen) en een door koude tweede helft met temperaturen tot bij het vriespunt.

Ook september 1959, de droogste (3 mm) en zonnigste (240 uur) van de 20e eeuw begon warm met vanaf de 7e een reeks van zes zomerse dagen. Zon en warmte hoeven in deze maand niet meer samen te gaan: september 1928 was met 223 uur op een na de zonnigste van de eeuw, maar met gemiddeld 12,7 graden veel te koud. Op 30 september 1928 noteerde Wijster -2,6 graden.

Nog kouder was het op 20 september 1965 met -3,7 graden in Twenthe. Die september staat met gemiddeld 12,5 graden bij de tien koudste van de 20e eeuw. Het koudst was september 1912 (10,7), toen de temperatuur in De Bilt de hele maand niet hoger kwam dan 19 graden. Met 110 uur zon (134 normaal) en 110 mm (67 normaal) was het ook somber en nat. Teleurstellend temeer daar augustus dat jaar ook de koudste (14,1) en somberste (105 uur zon) was met een zware storm. De (gemiddeld) zwaarste storm van de eeuw beleefde ons land op 7 september 1944 met aan de kust een uurgemiddelde van 122 km/u, orkaankracht 12.

Vier septembermaanden leverden de laatste twintig jaar meer dan 100 mm op: 2001 ( 211 mm ), 1994 ( 155 mm ), 1998 ( 149 mm ) en 1993 ( 109 mm ). De meeste regen viel in september 1957 met 213 mm in De Bilt, Rotterdam kreeg toen 244 mm. Op 13 september 1998 viel in Dirksland 134 mm binnen 24 uur.

_{Bron KNMI}