Pieken op weg naar de winter

De temperaturen zijn momenteel vaak wat magertjes, maar statistisch bezien bevinden we ons midden in het hoogtepunt van de zomer. De klimatologisch gemiddelde waarden (berekend over het binnenkort verleden tijdperk 1971-2000) zitten op hun piek. Tegelijkertijd staan we daarmee alweer aan de vooravond van de onvermijdbare afkoeling in de loop van de rest van deze maand, op weg naar de winter…

Zomermaand augustus
Gelukkig voor de zomerliefhebber is de winter nog ver weg. En bovendien blijft augustus hoe dan ook een absolute zomermaand. Met tot en met de laatste decade van augustus landinwaarts een gemiddelde maximumtemperatuur boven 20 graden, en nog gerede kans op zomerse dagen. Dat ondanks de daling die het kwik statistisch bezien doormaakt in de loop van deze achtste maand van het jaar. Dus, zo somber is het allemaal niet. En de weersontwikkelingen volgen vrijwel nooit precies de klimaatstatistieken. Zo liggen de maxima de komende week – statistisch nog op de top van de zomer - zeker landinwaarts gemiddeld 2 tot 3 graden onder ‘de norm’, terwijl juist op de langere termijn weer enige stijging voorhanden lijkt.

Decadewaarden
Terug nu naar de klimatologische feiten (1971-2000). Die bereiken, uitgaande van station De Bilt en gekeken naar het gemiddelde over blokken van 10 dagen, in de eerste 10 dagen van augustus de hoogste waarden. Dat geldt zowel voor de maximumtemperatuur (23,1 graden) als het gemiddelde over dag- en nacht (18,0 graden). Bij de minimumtemperatuur is dat overigens niet zo, maar daarbij gaat het om een miniem verschil van 1 tiende graad in vergelijking met de laatste decade van juli. Bovendien zijn we als mensen natuurlijk vooral overdag wakker, waardoor de nachtelijke temperaturen voor de beleving van velen een stuk minder zwaar wegen.


_{De gemiddelde temperatuur per dag (klimaatperiode 1971-2000). De warmste fase loopt van de laatste paar dagen van juli tot en met ongeveer de eerste 10, of afhankelijk van hoe je het bekijkt, tot en met halverwege augustus.}

Per dag bekeken
Het indelen van de maanden in decades is statistisch bezien overzichtelijk, maar kan de werkelijkheid soms enig geweld aandoen. Deze warmste fase van het jaar waar we ons nu in bevinden is daar een voorbeeld van. Zoomen we in naar dagniveau dan– zie de lijst hiernaast - dan valt op dat de warmste periode van het jaar eigenlijk al eind juli begint. Sterker nog, de laatste 3 dagen van die maand waren in de periode 1971-2000 zelfs de warmste 3 van het hele jaar.

Springerigheid
Overigens, wat op ook meteen naar voren springt, is dat van dag tot dag de gemeten gemiddelde temperatuur soms met een flink aantal tienden verspringt. Zelfs over een periode van 30 jaar uitgesmeerd komt de grilligheid van ons weer terug. Het voorkomen van een extreem warme dag bijvoorbeeld, levert op een willekeurige datum tienden verschil in het langjarig gemiddelde op. Ter illustratie: de hete 30 juli van het jaar 1978 liet in De Bilt een daggemiddelde noteren van 24,8 graden. 6 graden hoger dan het uiteindelijke klimaatgemiddelde van 18,8 graden voor 30 juli. Zonder die ene hete dag zou het klimaatgemiddelde ongeveer 2 tienden lager hebben gelegen.


_{Grafiek van de afgelopen julimaand. De zwarte lijn is de 5-daagse norm - zie de tekst hieronder}

5-daagse norm
Vanwege deze springerigheid wordt, om de overzichtelijkheid te vergroten, ook wel eens een 5-daagse norm gehanteerd. Zie bijvoorbeeld de zwarte lijn in de grafiek van afgelopen juli hiernaast. De gemiddelden over 30 jaar van de dag zelf (bijvoorbeeld 31 juli) en de 4 omliggende dagen (in het voorbeeld 29 en 30 juli, en 1 en 2 augustus) worden dan op één hoop gegooid.

_{Bronnen: Meteo Consult, KNMI}