De zwaarste windstoot aller tijden (uitgezonderd tornado’s)…. Sinds enkele maanden is er een nieuw wereldrecord: 408 kilometer per uur. Gemeten op een Australisch eiland bij het langstrekken van een tropische orkaan in 1996. En pas begin dit jaar na expertonderzoek door het WMO (World Meteorological Organization) gehonoreerd als record.
Orkaan Olivia
De extreme waarden werden gemeten tijdens de passage van tropische orkaan Olivia ter hoogte van Barrow Island. Dat gebeurde in de zogenaamde ‘eyewall’van het systeem, de wolkenmuur van meer dan 10 kilometer hoog meteen rondom het oog van een cycloon. Daar komen de hoogste windsnelheden voor.
Satellietbeeld van tropische orkaan Olivia, voor de kust van Australië in 1996.
De route die orkaan Olivia aflegde. Ze scheerde met het oog vlak langs Barrow Island.
Opvallend groot verschil tussen windstoten en gemiddelde windsnelheid
Opvallend is het grote verschil tussen de gemeten gemiddelde windsnelheid en zwaarste windstoot. Tijdens de periode waarin meest heftige windstoten voorkwamen, lag de gemiddelde windsnelheid, berekend over 5 minuten in dit geval, op 176 km/uur. Pieksnelheden binnen die 5 minuten, de windstoten, kwamen uit op 369, 408 en 374 km/uur. Dat is maarliefst 2,27 tot 2,75 keer hoger dan de gemiddelde windsnelheid op dat moment, terwijl deze factor gedurende de rest van de orkaan 1,33 bedroeg.
Mesovortex oorzaak extra zware windstoten
Circa 30 minuten later volgde een nieuw maximum aan windstoten met snelheden van 347 en 298 km/uur. Het patroon en de omvang van de windstoten en tussenliggende periode wijst er volgens de onderzoekers op dat er sprake is geweest van een zogeheten ‘mesovortex’.
Verwoesting op Varanus Island.
Nabij de plaats Pannawonica.
Een mesovortex is een gebied met flinke en draaiende stijgende luchtbewegingen in de atmosfeer. Dergelijke mesovortexen kunnen onder meer ontstaan bij de ontwikkeling van zware onweersbuien. Vooral ten tijde van een sterke intensivering van een tropische orkaan zijn de clusters van extreem zware onweersbuien op satellietbeelden vaak goed te onderscheiden als extra hoog opbollende wolken in de eyewall van een orkaan, rond het oog dus.
Deze onweersclusters worden naar het oog toe gezogen, in de grote draaikolk van lucht die een tropische orkaan is. Geleidelijk gaan de buien daarbij op in de eyewall en zijn ze minder goed te onderscheiden. Tevens verliezen ze daarbij (relatief gezien, want de buien blijven zeer heftig) iets van hun extreme onstabiliteit.
Voorafgaand aan het moment dat ze ‘verdwijnen’ in de grijze brei van de eyewall zijn de buienclusters het actiefst en is de onstabiliteit het grootst. Het zijn daarbij in feite verstoringen in de eyewall, waardoor de eyewall soms ook enige tijd een andere dan de karakteristieke cirkelvorm aanneemt. Dit zien we op de afbeelding hiernaast van orkaan Olivia ook terug. Vooral aan de zuidflanken van het oog is de ronde vorm van de eyewall verstoord door de opbollende reusachtige wolken van de onweersbuien. Met enige inspanning kan op de satellietfoto een driehoekachtige vorm van de eyewall worden waargenomen. Op deze plekken in de eyewall kunnen extra zware windstoten voorkomen.
Bronnen: Meteo Consult, American Meteorological Society, WMO/Arizona State University, Australian Bureau of Meteorology