Regenboog en roggebrood

Het voorjaar is, samen met de herfst, het seizoen voor regenbogen. De buien hangen vaak wat laag en zijn ook kleiner dan 's zomers. Daardoor kan de zon er beter bij om na de bui een regenboog te maken. In de zomer en de winter zijn er natuurlijk ook regenbogen, maar dan zijn er meestal hele buienzones of is er -in de zomer- een onweerscomplex wat de zon afschermt. Want het moet wel opklaren voor een regenboog!

De regenboog is een van de mooiste verschijnselen die er zijn. De felle kleuren worden veroorzaakt door de weerspiegeling van het zonlicht in waterdruppels. (zie tekening hieronder) De zonestralen weerkaatsen tegen de achterkant van de druppel en veranderen daarbij van richting. In het plaatje is een driehoek getekend (een prisma) maar voor een ronde druppel werkt het precies hetzelfde. Omdat verschillende kleuren allemaal een ander pad kiezen door de druppel, worden die kleuren gescheiden en zien we ze in een boogje naast elkaar. Tenminste, als de bui tenminste voorbij is en het opklaart. De regenboog heeft 7 kleuren en niet 5 zoals soms gedacht wordt.



Hoe kun je die kleuren onthouden? Dat is makkelijk met een ezelsbruggetje. Onthoud: "ROGGeBrood Is Vies". De letter R-O-G-G-B-I-V (Roggbiv) staan voor: Rood-Oranje-Geel-Groen-Blauw-Indigo-Violet. Vaak zijn de laatste 2 niet goed te zien. Dat komt door de grootte van de druppels. Zijn die druppels groot, dan komen de kleuren Blauw-Indigo-Violet beter tot hun recht. Maar meestal zijn de druppels gemengd en komt blauw wel aan bod, maar door vervuiling en verstrooiing van het licht blijft het vaak bij Rood tot Groen. Soms is de regenboog ook wittig. Dat gebeurt als de druppels nog kleiner zijn. Een flinke bui is dus nuttig voor een mooie regenboog, want dan zijn de druppels groter. En als de bui en de druppels dicht bij de grond zijn, kunnen ze juist in het voorjaar en de herfst een mooier beeld geven. Als de druppels lang vallen, vallen ze meestal uiteen in kleinere en wordt de regenboog vager en witter.


_{In principe is de regenboog rond, maar door de grond is alleen de bovenkant te zien.}

De dubbele regenboog wordt veroorzaakt doordat lichtstralen twee keer tegen de achterkant van de waterdruppel gaan. (zie tekening links) De tweede regenboog is daardoor minder fel dan de eerste (en meestal niet te zien), maar tegelijkertijd zijn de kleuren omgekeerd van volgorde aan die van de eerste. Er is dus een soort spiegelbeeld, en het Rood-Oranje-Geel-Groen-Blauw-Indigo-Violet gaat nu van binnen naar buiten in plaats van van buiten naar binnen! De dubbele regenboog is iets anders dan wat in de natuurkunde de "dubbele breking" heet, maar het lijkt er een beetje op. De donkere tussenruimte bij een dubbele regenboog heet overigens de "Boog van Alexander". (zie foto hieronder) Nog bijzonderder is de driedubbele regenboog. Dat heeft niets te maken met de waterdruppels, maar met de reflectie van de zon in het water. Daarna worden de waterdruppels beschenen en komt de derde regenboog. Die derde regenboog staat meestal wat rechter naar boven en lijkt een soort verbinding tussen boog 1 en 2 te zijn. Als je goed kijkt is er zelfs een 4e regenboog op de foto! Het is dus een echte boog: een weerspiegeling van de eerste regenboog in het water zou namelijk dezelfde vorm geven, maar dan op zijn kop.




_{De donkere tussenruimte bij een dubbele regenboog heet overigens de "Boog van Alexander".}

Doordat een regenboog eigenlijk natuurkunde is, komen er ook bijzonderheden voor. Soms staat de regenboog op zijn kop, maar dat is eigenlijk een veredelde vorm van een bijzon. (zie de foto hieronder) Het is de "circumzenithale" boog", die soms voorkomt als de zon laag staat. Deze boog wordt veroorzaakt door de breking in ijskristallen. Geen regenboog, maar wel heel mooi! En soms is er aan de binnenkant van de regenboog een extra baan geplakt, meestal eentje van blauw of violet. Zo'n extra band heet een "overtollige regenboog" of "overtollige boog". Dat komt omdat lichtstralen elkaar versterken op kleine afstand van de regenboog. Dit komt alleen voor als er grote druppels zijn en als het erg helder is.



_{Bron: Bron: Jules Geirnaerdt Meteo, KNMI, Kennislink} | Gewijzigd: 2 mei 2010, 22:32 uur, door talkyr86