Verdwijnen van poolijs maakt de noordpool warmer

Waarom warmt de noordpool sneller op dan de rest van de planeet? Doordat het smelten van het poolijs een zelfversterkende cyclus in gang zet. Niet alleen zorgt de klimaatopwarming ervoor dat het noordpoolijs afsmelt. Het smelten van het ijs maakt op zijn beurt het klimaat warmer. Dat effect is zelfs de belangrijkste oorzaak van de uitzonderlijk snelle opwarming van het noordpoolgebied de voorbije twintig jaar. Dat besluiten de Australische onderzoekers James Screen en Ian Simmonds, beiden verbonden aan de universiteit van Melbourne, vandaag in Nature.

De effecten van de wereldwijde klimaatopwarming zijn nergens zo uitgesproken als in het noordpoolgebied. De temperatuurstijging over de voorbije twee decennia is er twee keer zo groot als het gemiddelde van de hele planeet. Het smelten van het ijs maakt er voor het eerst zeeroutes bevaarbaar die altijd afgesloten zijn geweest, en verwacht wordt dat de noordelijke poolzee binnen afzienbare tijd in de zomer ijsvrij zou kunnen zijn. Maar hoe komt dat? Waarom warmt de noordpool extra snel op? Screen en Simmonds hebben de meetgegevens van de periode 1989 tot 2008 uitgevlooid om te zien welke factoren er variëren op een manier die correleert met de gemeten opwarming.

Factoren als bewolking en veranderingen in oceaanstromingen blijken niet zo belangrijk te zijn. De bepalende factor is het smelten van het zee-ijs. Dat het verdwijnen van ijs een opwarmend effect heeft, komt doordat ijs wit is. Het weerkaatst daardoor heel veel zonlicht meteen weer de ruimte in. Als het ijs smelt komt er relatief donkere oceaan in de plaats. Het donkere water absorbeert de zonnestraling en wordt erdoor opgewarmd. Het is een voorbeeld van ‘positieve terugkoppeling' of een stel van elkaar wederzijds versterkende effecten: de opwarming doet het ijs smelten en het smelten maakt het nog warmer, waardoor het ijs nog sneller smelt. Voor die vicieuze cirkel wordt al lang gewaarschuwd; nu blijkt hij ook echt een bepalende rol te spelen in het klimaat in het noordpoolgebied.

_{Bron: De Standaard}