De laatste dagen is het weer veel besproken. De vele zonneschijn was één van de onderwerpen, daarnaast ging het vaak over de aswolk die Europa al een aantal dagen in zijn greep houdt. Door dat vulkanische as zou je bijna vergeten dat er ook andere interessante dingen gebeuren in de atmosfeer. Zoals bijvoorbeeld de grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht. De temperaturen weken gisteren (zondag) flink af van de norm. Volgens het langjarig gemiddelde zou het in deze tijd van het jaar ’s nachts af moeten koelen tot 3,3 graden en overdag op moeten warmen tot 12,2 graden. De minimumtemperaturen waren lager dan ‘normaal’ en de maxima juist veel hoger. We zetten een aantal opmerkelijke zaken voor u op een rij.
Daarnaast was er op een aantal plaatsen mist ontstaan, soms met zichten van minder dan 200 meter. Foto: Corina Magielse.
Koude start
De nacht naar zondag verliep helder en windstil. Hierdoor konden er niet alleen mistbanken ontstaan (waarin het zicht in het midden van Nederland terugliep tot minder dan 200 meter), ook werd het behoorlijk koud. Diverse weerstations registreerden uiteindelijk temperaturen onder het vriespunt. Vaak zie je dat de laagste temperatuur wordt gemeten in het oosten van het land. Gisteren was dat echter niet zo.
Het was behoorlijk koud. De laagste temperatuur werd gemeten in Wijk aan Zee: -2,6 graden.
Het KNMI-station Wijk aan Zee noteerde met -2,6 graden de laagste minimumtemperatuur. In eerste instantie klinkt het raar dat het zo koud kan worden bij een station dat vlak aan de zee ligt. Dit is het echter niet. In het reliëfrijke duinlandschap zijn er namelijk dalen of duinpannen waar het helemaal windstil kan zijn en dat is één van de voorwaarden voor een sterke nachtelijke afkoeling. Een tweede reden voor de lage temperatuur is de grondsoort. Op zandgronden (dus ook op duinzand) daalt de temperatuur namelijk veel makkelijker dan boven andere bodemsoorten.
Aan de grond nog kouder
In de vorige alinea’s hebben we het gehad over de temperatuur op waarnemingshoogte. Hiermee bedoelen we 1,5 meter boven het aardoppervlak. Op de officiële weerstations wordt de temperatuur echter ook gemeten op 10 centimeter boven het aardoppervlak. Hier zie je dat de zogenaamde ‘grasminimumtemperatuur’ vaak nog een stuk lager is dan de ‘reguliere’ minimumtemperatuur.
Op 10 centimeter hoogte vroor het in de nacht naar zondag in bijna het hele land. Hier was Wijk aan Zee echter niet het koudste plekje. In Twenthe daalde de temperatuur aan de grond tot -6 graden. Ook dit station ligt overigens op een zandgrond.
Aan de grond was het op veel plaatsen nog kouder.
Grote ‘dagamplitude’
De kracht van de zon is inmiddels al aanzienlijk en na zonsopkomst liepen de temperaturen dan ook rap op. Al snel was de vorst verdwenen en op sommige stations steeg de temperatuur in slechts 10 minuten tijd met ruim 2 graden! Op een aantal plaatsen in Brabant en Limburg werd het uiteindelijk 20 graden of zelfs nog iets warmer.
Het verschil tussen de minimum- en de maximumtemperatuur noemen we in de meteorologie de dagamplitude. Deze waarde was het grootst op het weerstation in Hupsel. Na een minimum van -1,6 graden liep het kwik hier ’s middags op tot 19,4 graden. Een verschil van maarliefst 21 graden. Een dergelijke dagamplitude komt in ons land niet veel voor. De hoogst gemeten waarde voor deze eenheid bedraagt 25,5 graden. Dit deed zich voor op 14 september 1964 in Volkel. De minimumtemperatuur bedroeg toen 5,8 graden en de maximumtemperatuur 25,5 graden.
Overdag werd het op een aantal plaatsen 20 graden of warmer. Het grootste verschil tussen de minimum- en de maximumtemperatuur werd gemeten in Hupsel: van -1,6 naar 19,4 graden, een dagamplitude van 21 graden.
Afgelopen nacht minder koud
Tijdens de afgelopen nacht (maandagnacht) trok er een koufront over Nederland. Neerslag viel er niet uit deze storing, maar de passage ging wel gepaard met wolkenvelden. Onder een bewolkte hemel wordt het nooit erg koud en afgelopen nacht lagen de minimumtemperaturen dan ook tussen 1,4 en 6,4 graden. Later deze week lijkt de temperatuur overigens ’s nachts wel weer onder het vriespunt te komen.
Afgelopen nacht trok er een koufront over ons land. Hierdoor raakte het bewolkt.
Onder die bewolking werd het een stuk minder koud dan de nacht ervoor.
Het binnenstromen van koelere lucht is goed te zien aan de verwachte maximumtemperaturen voor vandaag.
Later deze week kan het ’s nachts weer vriezen. Tegelijkertijd pakken de maxima overdag weer hoger uit omdat warme lucht vanuit Zuid-Europa onze kant op wordt geblazen.
Achter zo’n koufront wordt (de naam zegt het al) koudere lucht aangevoerd. Hierdoor pakken de maxima vandaag (maandag) dan ook een stuk lager uit. Tot en met donderdag gaat de temperatuur nog wat verder omlaag. Daarna wordt met een geleidelijk naar zuid tot zuidwest draaiende stroming warmere lucht vanuit Zuid-Europa onze kant op geblazen.
Bronnen: Meteo Consult & KNMI.