Langzaam ontwaakt de natuur
Langzaam ontwaakt de natuur
Na een zeer koude eerste decade van maart zien we komende week de temperaturen eindelijk omhoog gaan. Met zuidwestenwinden wordt zachte lucht aangevoerd en komt het kwik landinwaarts vanaf woensdag in de dubbele cijfers. Donderdag kan het in Limburg en in het oosten van Brabant zelfs 15 graden worden! Door de invloed van het koude zeewater, op dit moment slecht 3 a 4 graden…. blijft de opwarming vlak aan zee beperkt.
Laat
Eindelijk is de lente in zicht, na drie maanden met volop winterweer. De ontwikkeling in de natuur komt dit jaar twee weken later op gang dan vorig jaar. De achterstand op het extreem vroege 2008 is maar liefst 38 dagen! Het ziet er nu nog vrij kaal uit maar inmiddels zijn de eerste bloeiende voorjaarsplantjes gesignaleerd. Het klein hoefblad, de winterakoniet, de gele kornoelje en het speenkruid… De eerste exemplaren worden vrijwel altijd in de zuidelijke provincies gesignaleerd. Soms duurt het wel 2 tot 3 weken langer voordat een soort ook bloeiend in de noordelijke provincies te vinden is, omdat het in het noorden veel langer koud blijft. Het maarts viooltje, de bosanemoon en de dotterbloem zijn dit jaar laatbloeiers. Maar met de verwachte temperaturen van volgende week kunnen de eerste exemplaren in het zuiden van het land eind volgende week mogelijk worden begroet. Ondanks de trage start van het voorjaar zijn nu ook de eerste bomen en struiken in bloei te vinden, de Els en de Hazelaar. De pollen van deze bomen kunnen allergische verschijnselen veroorzaken bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Net zoals bij de planten zien we op dit moment in het zuiden van het land meer bloeiende exemplaren dan in het noorden van het land.
Winterakoniet, gezien door Mark Wolvenne, Terwolde
Exoten
De meeste inheemse plantensoorten hebben de lange koude winter overleeft en zullen weldra in bloei komen. De laatste 20 jaar zijn door de opwarming planten uit den vreemde in Nederland terecht gekomen waaronder veel waterplanten, soms afkomstig uit aquaria . Sommige van die soorten blijken zich zo goed te voelen in ons kikkerlandje dat ze zich explosief hebben kunnen uitbreiden en uitgegroeid zijn tot een plaagsoort. Een voorbeeld is de uit Zuid-Amerika afkomstige waternavel. Deze exoot heeft zich vanaf midden jaren negentig zo snel ontwikkeld dat menig slootje of grachtje er vol mee zit. Van een stevige winter zou je mogen verwachten dat ie uitkomst kan bieden tegen deze ongewenste wildgroei. De koude winter van 1996 heeft veel planten van de watersnavel de das om gedaan, maar in de zomer van 1997 zagen we de populatie toch weer in hoog tempo uitbreiden. De vraag is of de winter van 2010 wel in staat is geweest deze exotische plaagsoort te temperen.
De hazelaar staat in bloei in Vragender, foto Ria Luttikholt
Zout
Er is tijdens het afgelopen winterseizoen veel zout gestrooid, zoveel zelfs dat er zouttekorten ontstonden. Het zout kwam ook in de bermen terecht en heeft gevolgen voor de planten die daar groeien. Zout verhoogt de concentratie ionen in de bodem. Daardoor stijgt de osmotische waarde, zeg maar de zuigkracht van de bodem. Planten ervaren dat als een soort sterke droogte en de normale natuurlijke vegetatie kan daar niet tegen. Planten verdorren en verschrompelen. Gelukkig is zout goed oplosbaar, dus het meeste spoelt in de loop van het jaar vanzelf weer uit de bodem. Doordat we vorig jaar ook een behoorlijk koude en zoute winter hebben gehad zullen er dit jaar wel gaten in de vegetatie zitten. Met name in de eerste meter wordt de vegetatie opener. Maar er zijn ook planten die er wél tegen kunnen. Dat zijn planten die goed tegen zout kunnen. Planten die van oorsprong langs de kust en in kwelders groeien hebben de afgelopen jaren bewezen zich uitstekend te kunnen vestigen in bermen. Als de lente echt op gang komt, zullen de bermen langs de kant van de snelwegen en langs wegen die tijdens de afgelopen koude winter dagelijks werden bestrooid wit kleuren door de bloemetjes van het zogenaamde Deens lepelblad, het Kweldergras en het Engels gras.
Vogels
Ook de vogels hebben deze winter met een zout menu te maken gehad. Vogels hebben van nature behoefte aan natrium en drinken graag water waar een beetje zout aan toe is gevoegd, maar te veel zout is niet gezond. Vogels kunnen zelfs een zoutvergiftiging oplopen. Vogels raken hierdoor versuft, vliegen niet meer weg bij gevaar en kunnen worden aangereden worden door auto’s.
Vogels kunnen niet goed tegen te veel zout, foto Ria Luttikholt
Vlinders en rupsen…
Inmiddels is ook de dierenwereld wakker geworden. In het vlinderrijk is de eerste gehakkelde aurelia, de dagpauwoog en de kleine vos alweer gesignaleerd. Zodra de zon wat vaker te voorschijn komt, zullen we meer en meer vlinders zien. Ook in het dierenrijk zie je door de opwarming de laatste jaren een toename beestjes uit warme landen. Meestal zijn het soorten zich gemakkelijk kunnen verspreiden en voortplanten en die maar weinig eisen stellen aan hun leefmilieu. De invasie gaat vaak ten kosten van inheemse, zeldzame soorten en kunnen zelfs in zo grote getale komen dat er sprake is van een plaag. De laatste jaren zien we een opmars van de eikenprocessierups, van oorsprong uit Centraal- en Zuid-Europa. Dit plaaginsect kan tijdens warm voorjaarsweer voor grote overlast kan zorgen door zijn brandhaartjes die bij mens en dier irritaties kunnen veroorzaken aan ogen en luchtwegen. Tot voor kort kwam de rusp alleen in het zuiden en midden van ons land voor. Inmiddels is de rups ook aangetroffen in het Friesland en Drenthe.
De eerste vlinder zijn ontwaakt, foto Frans Simons, Klausheide
Je zou denken dat een koude winter de populatie van een uitheemse soort als de eikenprocessierups kan verminderen, maar wat blijkt….. De ruspen blijken ongedeerd. In Drenthe heeft men een aantal eipakketjes opgesneden en wat blijkt? De rupsjes kwamen springlevend naar buiten! Het is nog te vroeg om nu al iets te zeggen over de mogelijke overlast later dit jaar. Dat is afhankelijk van de weersomstandigheden in april, wanneer de rupsen normaalgesproken uit hun ei komen. Een ander plaaginsect is de teek. Door de lange koude winter is de activiteit van de teken op dit moment nog vrij laag en lager dan vorig jaar. Toch zijn er tijdens de afgelopen maanden al mensen gebeten door een teek (verspreider van de ziekte van Lyme). Als de temperaturen de komende week flink omhoog gaan gaat ook de activiteit van deze insectensoort vrij snel omhoog.
Bronnen: Meteo Consult, de Natuurkalender, Natuurbericht.nl
Na een zeer koude eerste decade van maart zien we komende week de temperaturen eindelijk omhoog gaan. Met zuidwestenwinden wordt zachte lucht aangevoerd en komt het kwik landinwaarts vanaf woensdag in de dubbele cijfers. Donderdag kan het in Limburg en in het oosten van Brabant zelfs 15 graden worden! Door de invloed van het koude zeewater, op dit moment slecht 3 a 4 graden…. blijft de opwarming vlak aan zee beperkt.
Laat
Eindelijk is de lente in zicht, na drie maanden met volop winterweer. De ontwikkeling in de natuur komt dit jaar twee weken later op gang dan vorig jaar. De achterstand op het extreem vroege 2008 is maar liefst 38 dagen! Het ziet er nu nog vrij kaal uit maar inmiddels zijn de eerste bloeiende voorjaarsplantjes gesignaleerd. Het klein hoefblad, de winterakoniet, de gele kornoelje en het speenkruid… De eerste exemplaren worden vrijwel altijd in de zuidelijke provincies gesignaleerd. Soms duurt het wel 2 tot 3 weken langer voordat een soort ook bloeiend in de noordelijke provincies te vinden is, omdat het in het noorden veel langer koud blijft. Het maarts viooltje, de bosanemoon en de dotterbloem zijn dit jaar laatbloeiers. Maar met de verwachte temperaturen van volgende week kunnen de eerste exemplaren in het zuiden van het land eind volgende week mogelijk worden begroet. Ondanks de trage start van het voorjaar zijn nu ook de eerste bomen en struiken in bloei te vinden, de Els en de Hazelaar. De pollen van deze bomen kunnen allergische verschijnselen veroorzaken bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Net zoals bij de planten zien we op dit moment in het zuiden van het land meer bloeiende exemplaren dan in het noorden van het land.
Winterakoniet, gezien door Mark Wolvenne, Terwolde
Exoten
De meeste inheemse plantensoorten hebben de lange koude winter overleeft en zullen weldra in bloei komen. De laatste 20 jaar zijn door de opwarming planten uit den vreemde in Nederland terecht gekomen waaronder veel waterplanten, soms afkomstig uit aquaria . Sommige van die soorten blijken zich zo goed te voelen in ons kikkerlandje dat ze zich explosief hebben kunnen uitbreiden en uitgegroeid zijn tot een plaagsoort. Een voorbeeld is de uit Zuid-Amerika afkomstige waternavel. Deze exoot heeft zich vanaf midden jaren negentig zo snel ontwikkeld dat menig slootje of grachtje er vol mee zit. Van een stevige winter zou je mogen verwachten dat ie uitkomst kan bieden tegen deze ongewenste wildgroei. De koude winter van 1996 heeft veel planten van de watersnavel de das om gedaan, maar in de zomer van 1997 zagen we de populatie toch weer in hoog tempo uitbreiden. De vraag is of de winter van 2010 wel in staat is geweest deze exotische plaagsoort te temperen.
De hazelaar staat in bloei in Vragender, foto Ria Luttikholt
Zout
Er is tijdens het afgelopen winterseizoen veel zout gestrooid, zoveel zelfs dat er zouttekorten ontstonden. Het zout kwam ook in de bermen terecht en heeft gevolgen voor de planten die daar groeien. Zout verhoogt de concentratie ionen in de bodem. Daardoor stijgt de osmotische waarde, zeg maar de zuigkracht van de bodem. Planten ervaren dat als een soort sterke droogte en de normale natuurlijke vegetatie kan daar niet tegen. Planten verdorren en verschrompelen. Gelukkig is zout goed oplosbaar, dus het meeste spoelt in de loop van het jaar vanzelf weer uit de bodem. Doordat we vorig jaar ook een behoorlijk koude en zoute winter hebben gehad zullen er dit jaar wel gaten in de vegetatie zitten. Met name in de eerste meter wordt de vegetatie opener. Maar er zijn ook planten die er wél tegen kunnen. Dat zijn planten die goed tegen zout kunnen. Planten die van oorsprong langs de kust en in kwelders groeien hebben de afgelopen jaren bewezen zich uitstekend te kunnen vestigen in bermen. Als de lente echt op gang komt, zullen de bermen langs de kant van de snelwegen en langs wegen die tijdens de afgelopen koude winter dagelijks werden bestrooid wit kleuren door de bloemetjes van het zogenaamde Deens lepelblad, het Kweldergras en het Engels gras.
Vogels
Ook de vogels hebben deze winter met een zout menu te maken gehad. Vogels hebben van nature behoefte aan natrium en drinken graag water waar een beetje zout aan toe is gevoegd, maar te veel zout is niet gezond. Vogels kunnen zelfs een zoutvergiftiging oplopen. Vogels raken hierdoor versuft, vliegen niet meer weg bij gevaar en kunnen worden aangereden worden door auto’s.
Vogels kunnen niet goed tegen te veel zout, foto Ria Luttikholt
Vlinders en rupsen…
Inmiddels is ook de dierenwereld wakker geworden. In het vlinderrijk is de eerste gehakkelde aurelia, de dagpauwoog en de kleine vos alweer gesignaleerd. Zodra de zon wat vaker te voorschijn komt, zullen we meer en meer vlinders zien. Ook in het dierenrijk zie je door de opwarming de laatste jaren een toename beestjes uit warme landen. Meestal zijn het soorten zich gemakkelijk kunnen verspreiden en voortplanten en die maar weinig eisen stellen aan hun leefmilieu. De invasie gaat vaak ten kosten van inheemse, zeldzame soorten en kunnen zelfs in zo grote getale komen dat er sprake is van een plaag. De laatste jaren zien we een opmars van de eikenprocessierups, van oorsprong uit Centraal- en Zuid-Europa. Dit plaaginsect kan tijdens warm voorjaarsweer voor grote overlast kan zorgen door zijn brandhaartjes die bij mens en dier irritaties kunnen veroorzaken aan ogen en luchtwegen. Tot voor kort kwam de rusp alleen in het zuiden en midden van ons land voor. Inmiddels is de rups ook aangetroffen in het Friesland en Drenthe.
De eerste vlinder zijn ontwaakt, foto Frans Simons, Klausheide
Je zou denken dat een koude winter de populatie van een uitheemse soort als de eikenprocessierups kan verminderen, maar wat blijkt….. De ruspen blijken ongedeerd. In Drenthe heeft men een aantal eipakketjes opgesneden en wat blijkt? De rupsjes kwamen springlevend naar buiten! Het is nog te vroeg om nu al iets te zeggen over de mogelijke overlast later dit jaar. Dat is afhankelijk van de weersomstandigheden in april, wanneer de rupsen normaalgesproken uit hun ei komen. Een ander plaaginsect is de teek. Door de lange koude winter is de activiteit van de teken op dit moment nog vrij laag en lager dan vorig jaar. Toch zijn er tijdens de afgelopen maanden al mensen gebeten door een teek (verspreider van de ziekte van Lyme). Als de temperaturen de komende week flink omhoog gaan gaat ook de activiteit van deze insectensoort vrij snel omhoog.
Bronnen: Meteo Consult, de Natuurkalender, Natuurbericht.nl
