Zoals u misschien weet houden we het gedrag van de magnetische noordpool in de gaten. Dat doen we omdat deze apart gedrag vertoont; de noordpool verschuift met een tempo van meer dan 40 kilometer per jaar richting Siberië. Vorige keer hadden we de gegevens tot 2005. Daarop was de verschuiving, die pas ernstig accelereerde rond 1984, duidelijk te zien. Hoe zou dat tegenwoordig zijn en wat zegt een specialist erover?
In 2010 zal onze eigen Europese ruimtevaartorganisatie de satelliet Swarm lanceren. De satelliet bevat magnetometers. Die moeten de magnetosfeer, het aardmagnetisch gedrag, en voornamelijk het verschuiven van de magnetische polen, in de gaten houden. Blijkt dat de magnetische noordpool al een tijd bijzonder raar gedrag vertoont en sinds een aantal jaar in drastisch tempo richting Siberië aan het versnellen is. Grote kans dat het aardmagnetisme een gevolg is van de werking van de aardkern. Die doet namelijk ook al een tijdje anders dan we gewoon zijn.
©Grenswetenschap
Wat wel naar voren kwam was dat dit een periode van duizenden jaren duurde, dus niet abrupt.
Ik zou eerder spreken van een verschuiving, kanteling klinkt alsof de wereld ineens op zijn kop hangt.
Een ompoling heeft volgens mij niets te maken met temperatuurverandering, slechts de magneetvelden veranderen.
De Noordpool blijft gewoon op zijn plek, maar het magnetische noorden zal inderdaad over een periode van duizenden jaren verwisselen met de magnetische zuidpool. Ook blijkt uit simulaties dat er meerdere polenparen kunnen ontstaan.
Een kompas is dan waardeloos, maar het noorderlicht (aurora borealis) kan dan op meerdere plaatsen op aarde worden gezien!
De totaal afgelegde afstand in 176 jaar is 1614 kilometer. Met deze snelheid bevindt de magnetische noordpool zich over zo'n 30 jaar in Siberië:
Rode lijn: afgelegde afstand sinds 1831
De afgelegde afstand:
De gemiddelde snelheid:
En de zuidpool?
Over de zuidpool blijft het meestal stil, dat komt omdat er simpelweg weinig over te zeggen valt. Een grafiek van onze Deense geomagnetisme-specialist Nils Olsen (pdf-alert) laat het gedrag van zowel de noord- als zuidpool zien en wat opvalt is dat de zuidpool geen excessen als de noordpool vertoont:
En nu?
We zaten met enkele vragen en besloten die aan professor Nils Olsen te stellen.
GW: De magnetische zuidpool gedraagt zich redelijk stabiel. Hoe kan het dan dat beide polen qua gedrag zo van elkaar afwijken?
Olsen: Als het magnetisch veld van de aarde zich liet omschrijven zoals een gewone magneet, dan zouden de magnetische polen samen bewegen. Het feit dat ze elkaar niet volgen betekent dat het aards magnetische veld veel ingewikkelder is. Met andere woorden, we weten het niet.
GW: Als we het huidige onvoorspelbare gedrag van de magnetische noordpool beschouwen, is een catastrofale poolkanteling dan een plausibele optie of theorie?
Olsen: Het zou kunnen dat de recente snelle verplaatsing van de noordpool een signaal is voor een aankomende poolomkering. Maar dit is natuurlijk heel hypothetisch. Als we kijken naar de laatste 20 miljoen jaar dan was er gemiddeld om de 250.000 jaar een poolkanteling. Maar, de laatste poolshift was 780.000 jaar geleden. Vanuit statistisch oogpunt zou iemand gerust kunnen zeggen dat we behoorlijk over tijd zijn. Dat hoeft niet, want in het verleden zijn er zelfs periodes geweest waarin er zich tot 50 miljoen jaar lang geen poolomkering voordeed. Het magnetische veld van de aarde gedraagt zich choatisch en is simpelweg onvoorspelbaar.
GW: Waarom verschuift de magnetische noordpool sneller en waar gaat dit volgens u naartoe?
Olsen: We weten niet waarom het sneller gaat, we weten alleen dát het sneller gaat. Natuurlijk weten we de verantwoordelijke processen, de vloeiing van gesmolten ijzer op zo'n 3000 kilometer diepte in de kern van de aarde, maar daardoor weten we niet waarom het materiaal beweegt zoals het dat doet.
We zullen dus moeten wachten en kijken waar de pool naartoe gaat. Als de huidige lijn wordt doorgetrokken dan zal de magnetische pool over tien jaar vlakbij de geografische Noordpool liggen, over 30 jaar Siberië, enzoverder. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de richting verandert en terug naar Canada keert.
Kort samengevat: vragen, vragen en nog eens vragen. Dat het aardmagnetisch veld in de war is, is een feit. Maar hoe dat feit te interpreteren?
©Grenswetenschap