Extreme neerslagsommen
Extreme neerslagsommen
Op een aantal plaatsen in Groot-Brittannië viel de afgelopen dagen bijzonder veel regen. Grote, maatschappijontwrichtende problemen waren het gevolg. De vele neerslag hier blijkt deels dezelfde oorzaak te hebben als een bijzondere weersgebeurtenis in eigen land, precies 4 jaar geleden. Voor we een terugblik maken naar die 25 november 2005 in Nederland en kijken naar de reden voor al dit bijzondere weer, zetten we eerst even wat feiten over de recente gebeurtenissen in Engeland op een rij.
De regio Cumbria, een graafschap gelegen in het noordwesten van Engeland, werd het zwaarst getroffen. Op sommige plaatsen viel in een dag tijd zo’n 300 millimeter en lokaal viel in 4 dagen zelfs een millimeter of 500. Dit gebied was hier niet op berekend en de rivieren en riolering konden het vele hemelwater niet verwerken. Het gevolg: grote overstromingen, ingestorte bruggen en ontruimde huizen.
In Engeland kwam het de afgelopen dagen door veel regen tot overstromingen.
Daarnaast worden veel bruggen extra in de gaten gehouden.
25 november 2005 in Nederland
Ook in Nederland is het in de laatste decade van november wel eens tot grote neerslagsommen gekomen. We nemen u mee terug naar precies 4 jaar geleden: vrijdag 25 november 2005. In Nederland was toen sprake van een weeralarm. Of, beter gezegd, er waren twee verschillende weeralarmen afgegeven door het KNMI. Ten eerste was er in het kustgebied een westerstorm met zeer zware windstoten. Ten tweede trad er in delen van Gelderland, Brabant en Limburg zware sneeuwval op.
Een storing veroorzaakte op 25 november 2005 in Nederland veel wind, regen en sneeuw.
En ook de bovenlucht was toen erg koud.
In Hoek van Holland werd een windstoot gemeten van 178 kilometer per uur en in de nacht naar 25 november kwam het daar zelfs even tot windkracht 12. Bij deze storm kwam de regen in het westen van het land met bakken uit de lucht vallen, hier en daar viel ruim 40 millimeter. Meer viel er nog in het midden van het land, in twee dagen tijd plaatselijk meer dan 100 millimeter. Op dat moment lagen de temperaturen enkele graden boven nul.
Het koudst was het in het delen van Brabant, Limburg en Gelderland en tijdens de zware neerslag koelde het af tot aan het vriespunt. Hierdoor ging de regen uiteindelijk over in sneeuwval. Na verloop van tijd bleef deze winterse neerslag ook liggen. En niet zo’n beetje ook. Op het hoogtepunt ‘s avonds lag er lokaal meer dan 40 centimeter sneeuw.
De sneeuw veroorzaakte grote problemen voor bijvoorbeeld het treinverkeer.
En ook op de weg was het bar en boos, zoals hier op de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn.
De oorzaak van dit extreme weer
Zowel in Engeland als in eigen land waren storingen verantwoordelijk voor dit extreme weer. De grote vraag is echter waarom een storing, waar wij zelf en ook onze westerburen zeker niet onbekend mee zijn, zoveel neerslag kan veroorzaken. En wat blijkt nu? De extreme neerslagsommen die hierboven zijn beschreven, hebben deels dezelfde oorzaak.
Gisteren (dinsdag) schreven wij al over het buitengewoon zachte weer waar we deze maand mee te maken hebben. Ook november 2005 had temperaturen boven de norm. Pas in de tweede decade van die novembermaand kwam het voor het eerst in het herfstseizoen van dat jaar tot vorst. En ook in 2009 hebben we pas één koude periode gehad met ’s nachts vorst: in oktober. Dit zachte weer heeft tot gevolg dat het zeewater nog erg warm is. En juist dat water blijkt een belangrijke rol te hebben in de extreme neerslagsituaties.
Als we die watertemperaturen bekijken, dan zien we dat het momenteel zo’n 12 tot 14 graden is in de Ierse Zee, het Kanaal en de Noordzee. Ook in november 2005 had het zeewater hoge temperaturen. Dergelijk warm water verdampt makkelijker dan wanneer het een paar graden kouder is. Tegelijkertijd is er sprake van een koude bovenlucht, de afgelopen dagen trok een koude bel met temperaturen van 30 graden onder nul voorbij op zo’n 5 kilometer hoogte.
Het warme zeewater speelt een belangrijke rol in het neerslagrijke weer. Hier ziet u de actuele zeewatertemperaturen.
Onstabiele combinatie
Deze combinatie van warm zeewater en koude lucht daarboven veroorzaakt een zeer onstabiele opbouw van de atmosfeer. Warme lucht is namelijk veel lichter dan koude lucht. Hierdoor kunnen bellen met vochtige lucht gemakkelijk doorstijgen tot grote hoogte. Deze luchtbellen blijven immers ook hoger in de atmosfeer nog lange tijd warmer (en dus lichter) dan de omringende lucht. Uiteindelijk komt het, in Cumbria mede geholpen door het reliëfrijke landschap dat de lucht verder omhoog duwt, hoger in de lucht tot condensatie. Het reliëf geeft de neerslag dus een extra impuls
De conclusie van dit verhaal is dan ook dat de storingen van begin deze maand in Groot-Brittannië en 25 november 2005 in eigen land zo neerslagrijk konden zijn door het extra warme zeewater en de koude bovenlucht. Was dit water een paar graden minder warm geweest, dan waren de neerslagsommen in beide situaties waarschijnlijk een stuk minder groot.
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, BBC News.
Op een aantal plaatsen in Groot-Brittannië viel de afgelopen dagen bijzonder veel regen. Grote, maatschappijontwrichtende problemen waren het gevolg. De vele neerslag hier blijkt deels dezelfde oorzaak te hebben als een bijzondere weersgebeurtenis in eigen land, precies 4 jaar geleden. Voor we een terugblik maken naar die 25 november 2005 in Nederland en kijken naar de reden voor al dit bijzondere weer, zetten we eerst even wat feiten over de recente gebeurtenissen in Engeland op een rij.
De regio Cumbria, een graafschap gelegen in het noordwesten van Engeland, werd het zwaarst getroffen. Op sommige plaatsen viel in een dag tijd zo’n 300 millimeter en lokaal viel in 4 dagen zelfs een millimeter of 500. Dit gebied was hier niet op berekend en de rivieren en riolering konden het vele hemelwater niet verwerken. Het gevolg: grote overstromingen, ingestorte bruggen en ontruimde huizen.
In Engeland kwam het de afgelopen dagen door veel regen tot overstromingen.
Daarnaast worden veel bruggen extra in de gaten gehouden.
25 november 2005 in Nederland
Ook in Nederland is het in de laatste decade van november wel eens tot grote neerslagsommen gekomen. We nemen u mee terug naar precies 4 jaar geleden: vrijdag 25 november 2005. In Nederland was toen sprake van een weeralarm. Of, beter gezegd, er waren twee verschillende weeralarmen afgegeven door het KNMI. Ten eerste was er in het kustgebied een westerstorm met zeer zware windstoten. Ten tweede trad er in delen van Gelderland, Brabant en Limburg zware sneeuwval op.
Een storing veroorzaakte op 25 november 2005 in Nederland veel wind, regen en sneeuw.
En ook de bovenlucht was toen erg koud.
In Hoek van Holland werd een windstoot gemeten van 178 kilometer per uur en in de nacht naar 25 november kwam het daar zelfs even tot windkracht 12. Bij deze storm kwam de regen in het westen van het land met bakken uit de lucht vallen, hier en daar viel ruim 40 millimeter. Meer viel er nog in het midden van het land, in twee dagen tijd plaatselijk meer dan 100 millimeter. Op dat moment lagen de temperaturen enkele graden boven nul.
Het koudst was het in het delen van Brabant, Limburg en Gelderland en tijdens de zware neerslag koelde het af tot aan het vriespunt. Hierdoor ging de regen uiteindelijk over in sneeuwval. Na verloop van tijd bleef deze winterse neerslag ook liggen. En niet zo’n beetje ook. Op het hoogtepunt ‘s avonds lag er lokaal meer dan 40 centimeter sneeuw.
De sneeuw veroorzaakte grote problemen voor bijvoorbeeld het treinverkeer.
En ook op de weg was het bar en boos, zoals hier op de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn.
De oorzaak van dit extreme weer
Zowel in Engeland als in eigen land waren storingen verantwoordelijk voor dit extreme weer. De grote vraag is echter waarom een storing, waar wij zelf en ook onze westerburen zeker niet onbekend mee zijn, zoveel neerslag kan veroorzaken. En wat blijkt nu? De extreme neerslagsommen die hierboven zijn beschreven, hebben deels dezelfde oorzaak.
Gisteren (dinsdag) schreven wij al over het buitengewoon zachte weer waar we deze maand mee te maken hebben. Ook november 2005 had temperaturen boven de norm. Pas in de tweede decade van die novembermaand kwam het voor het eerst in het herfstseizoen van dat jaar tot vorst. En ook in 2009 hebben we pas één koude periode gehad met ’s nachts vorst: in oktober. Dit zachte weer heeft tot gevolg dat het zeewater nog erg warm is. En juist dat water blijkt een belangrijke rol te hebben in de extreme neerslagsituaties.
Als we die watertemperaturen bekijken, dan zien we dat het momenteel zo’n 12 tot 14 graden is in de Ierse Zee, het Kanaal en de Noordzee. Ook in november 2005 had het zeewater hoge temperaturen. Dergelijk warm water verdampt makkelijker dan wanneer het een paar graden kouder is. Tegelijkertijd is er sprake van een koude bovenlucht, de afgelopen dagen trok een koude bel met temperaturen van 30 graden onder nul voorbij op zo’n 5 kilometer hoogte.
Het warme zeewater speelt een belangrijke rol in het neerslagrijke weer. Hier ziet u de actuele zeewatertemperaturen.
Onstabiele combinatie
Deze combinatie van warm zeewater en koude lucht daarboven veroorzaakt een zeer onstabiele opbouw van de atmosfeer. Warme lucht is namelijk veel lichter dan koude lucht. Hierdoor kunnen bellen met vochtige lucht gemakkelijk doorstijgen tot grote hoogte. Deze luchtbellen blijven immers ook hoger in de atmosfeer nog lange tijd warmer (en dus lichter) dan de omringende lucht. Uiteindelijk komt het, in Cumbria mede geholpen door het reliëfrijke landschap dat de lucht verder omhoog duwt, hoger in de lucht tot condensatie. Het reliëf geeft de neerslag dus een extra impuls
De conclusie van dit verhaal is dan ook dat de storingen van begin deze maand in Groot-Brittannië en 25 november 2005 in eigen land zo neerslagrijk konden zijn door het extra warme zeewater en de koude bovenlucht. Was dit water een paar graden minder warm geweest, dan waren de neerslagsommen in beide situaties waarschijnlijk een stuk minder groot.
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, BBC News.
