Huidige periode nog nooit zo warm
Huidige periode nog nooit zo warm
De herfst draait momenteel op volle toeren. Het aantal novemberdagen met minstens een windkracht zes langs de kust, is al bijna niet meer op twee handen te tellen. Op steeds meer plaatsen zijn de neerslagsommen boven de honderd millimeter gekomen en er zal deze maand nog meer nattigheid bijkomen. Echter, wat winterweer betreft, heeft deze maand nog helemaal niets gepresteerd. De temperaturen pakken namelijk erg hoog uit, vooral na de eerste twee novemberweken was en is dat het geval. Op die temperaturen zullen we ons in het navolgende verhaal concentreren, waarbij we eerst dit jaar als geheel bekijken.
In de namiddag vielen er forse hoosbuien, soms met onweer en hagel, zoals hier in Elst. Foto: Dennis van der Sloot.
De gevallen neerslag tussen 23 en 24 november 8 uur. In een strook van Zeeuws-Vlaanderen naar Noord-Limburg is er 35 tot 55 mm neerslag gevallen.
De verdeling van de warmste en koudste dagen van dit jaar
We zijn er in ons land zo langzamerhand aan gewend geraakt dat het warmer is dan gemiddeld. We moeten al terug naar de negentiger jaren van de vorige eeuw om een jaar te vinden dat in zijn geheel koeler verliep dan de (nu nog) geldende norm uit 1971 t/m 2000. De jaren 2006 en 2007 staan qua warmte eenzaam op kop, maar ook 2008 verliep zeer warm met een totale afwijking van 305.1 graaddagen naar boven, oftewel een afwijking van ruim 0.8 graden gemiddeld per dag.
Ook dit jaar, het zal niemand verbazen, verliep en verloopt flink warmer dan de norm. Januari was de enige maand die duidelijk kouder verliep, wat vooral kwam door de winterse periode, die op 12 januari afliep. Aan het eind van de maand was er echter nog een warmtetekort van bijna 62 punten over; de maand als geheel was gemiddeld dus precies twee graden kouder dan de norm. Daarna zijn alle maanden warmer dan de norm verlopen, maar gedurende de meeste maanden was deze afwijking naar boven vrij klein, tot hooguit een graad per dag gemiddeld in de plus.
April vormde echter een grote uitzondering. Niet één aprildag verliep kouder dan de norm en in totaal werden er bijna 116 graaddagen bijeen gesprokkeld. Op een andere manier kunnen we de relatieve warmte in deze maand aflezen door te kijken naar het aantal dagen die minstens 3.0 graden warmer verliepen dan de norm. Tot en met gisteren heeft dit jaar in totaal 72 van zulke dagen opgeleverd en in april bleken dat er maar liefst twintig te zijn. Zo bekeken waren 10 en 11 april de ‘warmste’ dagen van het jaar met een afwijking naar boven van respectievelijk 9.5 en 9.0 graden. Van 9 t/m 21 april, op maar liefst dertien dagen op rij dus, lag de gemiddelde temperatuur minstens 3.0 graden boven de norm.
Koude dagen waren er dit jaar natuurlijk ook. De langste periode van ‘onder gemiddelde’ temperaturen duurde twaalf dagen, van 25 januari tot en met 5 februari, maar de periode van 1 tot en met 11 januari verliep kouder. Op 9 en 10 januari bedroeg de afwijking naar beneden 9.9 en 9.8 graden! Ook van 3 tot en met 13 juni hadden we een elftal dagen op rij die relatief ‘te koud’ verliepen.
De warmste fase beleven we nu
Maar de laatste tijd is het juist de relatieve warmte die de klok slaat. Vanaf 13 november lag de gemiddelde temperatuur in De Bilt boven de tien graden, en soms zelfs ruim! De afgelopen elf dagen lag de etmaaltemperatuur per dag gemiddeld bijna zes volle graden boven de norm en daarmee wordt de warmte uit april van dit jaar naar de kroon gestoken. En dat niet alleen, als wij kijken naar alle novembermaanden sinds 1901, dan is het nog nimmer in november zo lang zo zacht geweest. Kijken we bijvoorbeeld naar de zachtste november in ruim honderd jaar, die uit 1994, dan had die maand weliswaar zestien dagen die gemiddeld op tien graden of hoger uitkwamen (deze maand zijn dat tot gisteren twaalf dagen), maar in november 1994 werden die dagen regelmatig onderbroken door een iets koelere dag. Ook de andere zeer warme novembermaanden uit het verleden wisten niet de huidige warmte te overtreffen of zelfs maar te benaderen.
Dankzij deze warmte is de slachtmaand van dit jaar al op de tweede plaats terechtgekomen van warmste novembermaanden, achter die uit 1994. Het is dat de eerste anderhalve week tamelijk gemiddeld verliep, waardoor een eerste plaats er niet meer inzit, maar een gelopen race is het allerminst. De verwachtte (lichte) afkoeling aan het eind van deze week moet er wel komen. Maar ook in dat geval is het nu al zeker dat november 2009 op de tweede plaats blijft staan, het verschil met nummer drie (november 2006 met 9.2 graden gemiddeld) is nu al te groot.
Sinds 13 november was de gemiddelde temperatuur tot en met gisteren in De Bilt 11.5 graden, wat ongeveer een ‘normale’ waarde zou zijn voor tweede week van oktober, of de eerste meidecade. Al deze elf dagen waren minstens 4.0 graden warmer dan de norm en in totaal werden er zo sinds de 13e 63.4 graaddagen bijeen gesprokkeld. Lange tijd leek het erop dat 2009 als geheel wel warm zou blijven, maar dat 2008 uit zicht zou blijven. Dat laatste is nu zeer twijfelachtig geworden. Met 295.6 graaddagen is 2009 nu de eindstand van 2008 tot op minder dan tien punten genaderd. Met de wetenschap dat het vandaag en morgen nog steeds zeer zacht is en dat het ook daarna nog zachter blijft dan de norm, zal 2009 nog voor het begin van december 2008 hebben ingehaald.
De opgetreden temperaturen (onder) afgezet tegen de afwijking ten opzichte van de norm (midden en boven) voor De Bilt voor de laatste 30 dagen, eindigend op 21 november voor De Bilt. Die periode is ruim drie graden warmer dan de norm geweest.
Dezelfde grafiek, voor het Finse Sodankyla. Ook daar is november uitzonderlijk zacht verlopen.
Ook in Moskou een vergelijkbaar beeld met zeer hoge temperaturen later deze maand, na een tamelijk koele eerste novemberweek.
Uiteraard kan de laatste maand van dit jaar aan dit beeld nog veel veranderen. Voorlopig is er echter nog totaal geen zicht op enig winterweer, want niet alleen hier, maar eigenlijk in het grootste deel van Europa is het zacht tot zeer zacht, vooral in die streken waar de winter in deze tijd van het jaar al vaste grond onder de voeten behoort te krijgen. De weerkaarten voor één tot anderhalve week vooruit wijzen hooguit in de richting van meer gemiddelde temperaturen in onze streken, terwijl zachte oceaanlucht steeds staat te trappelen om vanuit het zuidwesten binnen te stromen. Ook in Scandinavië of in Oost-Europa lijkt Thialf nog met zijn zomerslaap bezig te zijn. De enige regio waar het wél winters wordt, is IJsland.
Deze weerkaart, geldig voor 4 december 19 uur, laat zien dat volgens deze prognose ook dan de winter op grote afstand vertoeft met krachtige zuidelijke winden over heel Scandinavië, tot voorbij de Noordkaap.
Ook op het 850hPa vlak (rond 1500 m hoogte) op dit tijdstip stoot zeer zachte lucht tot ver naar het noorden door, met de 0 graden tot bijna aan de Poolcirkel. Boven IJsland is het wél koud.
Kijken we nog verder vooruit, tot maar liefst twee weken, dan lijken ook die weerkaarten nog niet de minste suggestie te geven dat kort na Sinterklaas de vorst lijkt in te vallen. Sterker nog, de meeste controleruns van de diverse modellen zijn ook voor die termijn zacht tot zeer zacht. Vorig jaar begon de winterse periode op eerste kerstdag. Het is voorlopig nog een groot vraagteken wanneer de winter dit winterseizoen gaat beginnen…
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, Climate Prediction Center
De herfst draait momenteel op volle toeren. Het aantal novemberdagen met minstens een windkracht zes langs de kust, is al bijna niet meer op twee handen te tellen. Op steeds meer plaatsen zijn de neerslagsommen boven de honderd millimeter gekomen en er zal deze maand nog meer nattigheid bijkomen. Echter, wat winterweer betreft, heeft deze maand nog helemaal niets gepresteerd. De temperaturen pakken namelijk erg hoog uit, vooral na de eerste twee novemberweken was en is dat het geval. Op die temperaturen zullen we ons in het navolgende verhaal concentreren, waarbij we eerst dit jaar als geheel bekijken.
In de namiddag vielen er forse hoosbuien, soms met onweer en hagel, zoals hier in Elst. Foto: Dennis van der Sloot.
De gevallen neerslag tussen 23 en 24 november 8 uur. In een strook van Zeeuws-Vlaanderen naar Noord-Limburg is er 35 tot 55 mm neerslag gevallen.
De verdeling van de warmste en koudste dagen van dit jaar
We zijn er in ons land zo langzamerhand aan gewend geraakt dat het warmer is dan gemiddeld. We moeten al terug naar de negentiger jaren van de vorige eeuw om een jaar te vinden dat in zijn geheel koeler verliep dan de (nu nog) geldende norm uit 1971 t/m 2000. De jaren 2006 en 2007 staan qua warmte eenzaam op kop, maar ook 2008 verliep zeer warm met een totale afwijking van 305.1 graaddagen naar boven, oftewel een afwijking van ruim 0.8 graden gemiddeld per dag.
Ook dit jaar, het zal niemand verbazen, verliep en verloopt flink warmer dan de norm. Januari was de enige maand die duidelijk kouder verliep, wat vooral kwam door de winterse periode, die op 12 januari afliep. Aan het eind van de maand was er echter nog een warmtetekort van bijna 62 punten over; de maand als geheel was gemiddeld dus precies twee graden kouder dan de norm. Daarna zijn alle maanden warmer dan de norm verlopen, maar gedurende de meeste maanden was deze afwijking naar boven vrij klein, tot hooguit een graad per dag gemiddeld in de plus.
April vormde echter een grote uitzondering. Niet één aprildag verliep kouder dan de norm en in totaal werden er bijna 116 graaddagen bijeen gesprokkeld. Op een andere manier kunnen we de relatieve warmte in deze maand aflezen door te kijken naar het aantal dagen die minstens 3.0 graden warmer verliepen dan de norm. Tot en met gisteren heeft dit jaar in totaal 72 van zulke dagen opgeleverd en in april bleken dat er maar liefst twintig te zijn. Zo bekeken waren 10 en 11 april de ‘warmste’ dagen van het jaar met een afwijking naar boven van respectievelijk 9.5 en 9.0 graden. Van 9 t/m 21 april, op maar liefst dertien dagen op rij dus, lag de gemiddelde temperatuur minstens 3.0 graden boven de norm.
Koude dagen waren er dit jaar natuurlijk ook. De langste periode van ‘onder gemiddelde’ temperaturen duurde twaalf dagen, van 25 januari tot en met 5 februari, maar de periode van 1 tot en met 11 januari verliep kouder. Op 9 en 10 januari bedroeg de afwijking naar beneden 9.9 en 9.8 graden! Ook van 3 tot en met 13 juni hadden we een elftal dagen op rij die relatief ‘te koud’ verliepen.
De warmste fase beleven we nu
Maar de laatste tijd is het juist de relatieve warmte die de klok slaat. Vanaf 13 november lag de gemiddelde temperatuur in De Bilt boven de tien graden, en soms zelfs ruim! De afgelopen elf dagen lag de etmaaltemperatuur per dag gemiddeld bijna zes volle graden boven de norm en daarmee wordt de warmte uit april van dit jaar naar de kroon gestoken. En dat niet alleen, als wij kijken naar alle novembermaanden sinds 1901, dan is het nog nimmer in november zo lang zo zacht geweest. Kijken we bijvoorbeeld naar de zachtste november in ruim honderd jaar, die uit 1994, dan had die maand weliswaar zestien dagen die gemiddeld op tien graden of hoger uitkwamen (deze maand zijn dat tot gisteren twaalf dagen), maar in november 1994 werden die dagen regelmatig onderbroken door een iets koelere dag. Ook de andere zeer warme novembermaanden uit het verleden wisten niet de huidige warmte te overtreffen of zelfs maar te benaderen.
Dankzij deze warmte is de slachtmaand van dit jaar al op de tweede plaats terechtgekomen van warmste novembermaanden, achter die uit 1994. Het is dat de eerste anderhalve week tamelijk gemiddeld verliep, waardoor een eerste plaats er niet meer inzit, maar een gelopen race is het allerminst. De verwachtte (lichte) afkoeling aan het eind van deze week moet er wel komen. Maar ook in dat geval is het nu al zeker dat november 2009 op de tweede plaats blijft staan, het verschil met nummer drie (november 2006 met 9.2 graden gemiddeld) is nu al te groot.
Sinds 13 november was de gemiddelde temperatuur tot en met gisteren in De Bilt 11.5 graden, wat ongeveer een ‘normale’ waarde zou zijn voor tweede week van oktober, of de eerste meidecade. Al deze elf dagen waren minstens 4.0 graden warmer dan de norm en in totaal werden er zo sinds de 13e 63.4 graaddagen bijeen gesprokkeld. Lange tijd leek het erop dat 2009 als geheel wel warm zou blijven, maar dat 2008 uit zicht zou blijven. Dat laatste is nu zeer twijfelachtig geworden. Met 295.6 graaddagen is 2009 nu de eindstand van 2008 tot op minder dan tien punten genaderd. Met de wetenschap dat het vandaag en morgen nog steeds zeer zacht is en dat het ook daarna nog zachter blijft dan de norm, zal 2009 nog voor het begin van december 2008 hebben ingehaald.
De opgetreden temperaturen (onder) afgezet tegen de afwijking ten opzichte van de norm (midden en boven) voor De Bilt voor de laatste 30 dagen, eindigend op 21 november voor De Bilt. Die periode is ruim drie graden warmer dan de norm geweest.
Dezelfde grafiek, voor het Finse Sodankyla. Ook daar is november uitzonderlijk zacht verlopen.
Ook in Moskou een vergelijkbaar beeld met zeer hoge temperaturen later deze maand, na een tamelijk koele eerste novemberweek.
Uiteraard kan de laatste maand van dit jaar aan dit beeld nog veel veranderen. Voorlopig is er echter nog totaal geen zicht op enig winterweer, want niet alleen hier, maar eigenlijk in het grootste deel van Europa is het zacht tot zeer zacht, vooral in die streken waar de winter in deze tijd van het jaar al vaste grond onder de voeten behoort te krijgen. De weerkaarten voor één tot anderhalve week vooruit wijzen hooguit in de richting van meer gemiddelde temperaturen in onze streken, terwijl zachte oceaanlucht steeds staat te trappelen om vanuit het zuidwesten binnen te stromen. Ook in Scandinavië of in Oost-Europa lijkt Thialf nog met zijn zomerslaap bezig te zijn. De enige regio waar het wél winters wordt, is IJsland.
Deze weerkaart, geldig voor 4 december 19 uur, laat zien dat volgens deze prognose ook dan de winter op grote afstand vertoeft met krachtige zuidelijke winden over heel Scandinavië, tot voorbij de Noordkaap.
Ook op het 850hPa vlak (rond 1500 m hoogte) op dit tijdstip stoot zeer zachte lucht tot ver naar het noorden door, met de 0 graden tot bijna aan de Poolcirkel. Boven IJsland is het wél koud.
Kijken we nog verder vooruit, tot maar liefst twee weken, dan lijken ook die weerkaarten nog niet de minste suggestie te geven dat kort na Sinterklaas de vorst lijkt in te vallen. Sterker nog, de meeste controleruns van de diverse modellen zijn ook voor die termijn zacht tot zeer zacht. Vorig jaar begon de winterse periode op eerste kerstdag. Het is voorlopig nog een groot vraagteken wanneer de winter dit winterseizoen gaat beginnen…
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, Climate Prediction Center
Dieren nog wakker door warme november
De warme novembermaand houdt een hoop dieren uit hun winterslaap. Zo is de hazelmuis nog wakker en scharrelen er nog jonge egels rond. Bruine kikkermannen knorren al, normaal doen zij dat pas in maart. Dat meldt de biologenorganisatie natuurbericht. nl zondag op basis van waarnemingen van Wageningen Universiteit.
De warme herfstmaand heeft ook invloed op het paddenstoelenseizoen, zei een woordvoerder van de natuurorganisatie. ,,Het seizoen lijkt steeds verder op te schuiven. Vroege paddenstoelen die niet bij november horen zoals eekhoorntjesbrood zijn daardoor nog steeds in de natuur te vinden'', aldus de woordvoerder.
Volgens de woordvoerder wordt deze november waarschijnlijk de op een na warmste novembermaand ooit. De gemiddelde temperatuur zou deze maand drie graden hoger liggen dan het normale gemiddelde.
©AD
De warme novembermaand houdt een hoop dieren uit hun winterslaap. Zo is de hazelmuis nog wakker en scharrelen er nog jonge egels rond. Bruine kikkermannen knorren al, normaal doen zij dat pas in maart. Dat meldt de biologenorganisatie natuurbericht. nl zondag op basis van waarnemingen van Wageningen Universiteit.
De warme herfstmaand heeft ook invloed op het paddenstoelenseizoen, zei een woordvoerder van de natuurorganisatie. ,,Het seizoen lijkt steeds verder op te schuiven. Vroege paddenstoelen die niet bij november horen zoals eekhoorntjesbrood zijn daardoor nog steeds in de natuur te vinden'', aldus de woordvoerder.
Volgens de woordvoerder wordt deze november waarschijnlijk de op een na warmste novembermaand ooit. De gemiddelde temperatuur zou deze maand drie graden hoger liggen dan het normale gemiddelde.
©AD
