'Niet overbevolking is het probleem'

Maatregelen tegen de klimaatwijziging helpen niet zolang de overbevolking niet wordt afgeremd. Het is een stelling die steeds luider weerklinkt, maar de Britse wetenschappelijke auteur Fred Pearce noemt het argument onzin. Vandaag leven er 6,8 miljard mensen op onze planeet. Dat is het dubbele van halfweg de jaren zestig. Elk jaar komen er ongeveer 75 miljoen mensen bij. Eind jaren zestig werd al gewaarschuwd voor de gevolgen van overbevolking, onder meer aangewakkerd door de bestseller ‘The Population Bomb’ (1968) van de Amerikaan Paul Ehrlich, die voor de jaren 70 en 80 honderden miljoenen doden voorspelde als gevolg van een bevolkingsexplosie. Ehrlichs voorspellingen kwamen niet uit.

Vandaag duikt het argument opnieuw op naar aanleiding van het klimaatdebat. De onderliggende suggestie is vrijwel steeds: door de overbevolking tegen te gaan, helpen we de planeet te redden.

Vruchtbaarheidsgraad daalt
Fred Pearce, van wie begin volgend jaar het boek ‘Peoplequake’ verschijnt, noemt dat argument “een alomtegenwoordige mythe”. “Er is geen exponentiële groei”, zegt hij op de wetenschappelijke website New Scientist. “In het grootste deel van de wereld daalt de vruchtbaarheidsgraad snel, en de landen waar de bevolkingsgroei doorgaat, dragen het minst bij tot de problemen van onze planeet.”

In ontwikkelingslanden krijgen vrouwen vandaag aanzienlijk minder kinderen dan hun moeders, meestal het gevolg van een eigen keuze, niet van dwang, zegt Pearce. Een halve eeuw geleden had een vrouw wereldwijd gemiddeld vijf tot zes kinderen. Vandaag heeft ze er 2,6. Pearce ziet de dalende trend in zowat de hele wereld. Rijk of arm, socialistisch of kapitalistisch, moslim of katholiek, seculier of religieus, met een streng geboortebeperkingsbeleid van de regering of niet: alle landen vertellen hetzelfde verhaal.

Ondanks de dalende vruchtbaarheidsgraad blijft de wereldbevolking stijgen. Dat is normaal, zegt Pearce. Enorme aantallen vrouwen die tijdens de babyboom van de twintigste eeuw geboren zijn, zijn nog steeds vruchtbaar. “Maar als de vruchtbaarheidsgraad blijft dalen dan zal het niet lang duren of elke generatie vrouwen zal kleiner zijn dan de vorige.”

Overconsumptie is het probleem
Pearce gaat nog een stap verder. Niet alleen is er geen probleem van overbevolking, de verwachte daling van de wereldbevolking zal ook geen oplossing bieden voor de grote milieuproblemen waar de planeet mee kampt, zegt hij. “Het echte probleem is niet de overbevolking maar de overconsumptie – vooral in rijke landen die hun bevolking al lang niet meer zien aangroeien.”

Als voorbeeld geeft Pearce de CO2-uitstoot. Volgens berekeningen van Stephen Pacala (Princeton-universiteit, VS) is 7 procent van de wereldbevolking verantwoordelijk voor 50 procent van de CO2-uitstoot, terwijl de armste helft van de wereldbevolking verantwoordelijk is voor 7 procent van de CO2-uitstoot. “Elke keer als we het in de rijke wereld hebben over te veel baby’s in Afrika of India, negeren ons eigen schuld”, besluit Pearce. “We moeten de consumptiepatronen van de wereld wijzigen, niet de reproductiegewoontes.”

_©MO