Koudeput over Groenland
Koudeput over Groenland
Groenland kwam afgelopen week in het nieuws met het opmerkelijke bericht dat ze graag meer CO2 willen gaan uitstoten. Immers, als de ijskap sneller smelt, kan het land ook eerder bij de vele grondstoffen in de bodem terecht. Voorlopig echter is het alleen maar koud, want Groenland gaat de lange winter in. En, Groenland heeft zojuist een kouderecord gehaald.
Uiteraard heeft ook Groenland te maken met de mondiale klimaatveranderingen, zij het wel dat er grote verschillen zijn tussen de diverse landsdelen. Het eiland is namelijk immens en de temperatuurveranderingen in de kustgebieden zijn van een andere orde dan de veranderingen op de gigantische ijskap. Net zoals er grote variaties in zoninstraling zijn tussen het noorden en het zuiden van Groenland en zoals er in de diverse regio’s verschillende atmosferische luchtcirculaties heersen. Er is berekend dat temperatuurtrends nogal verschillen tussen West- en Oost-Groenland. Over geheel Groenland gezien was 1998 tussen 0,2 en 1,0 graad warmer dan het gemiddelde over de periode 1961 tot 1990. Daarvan leverde de noordkust de grootste bijdrage, met 3 graden. De zuidpunt was juist 1 graad kouder. En zo zijn er over het hele eiland nog veel meer grote verschillen berekend, in heel veel verschillende studies.
Minima ver onder de -40
Algemeen bekend is dat de zeegebieden rondom Groenland en een brede kuststrook steeds meer ten prooi vallen aan ijssmelt in het zomerhalfjaar. Het overgrote deel van Groenland bestaat echter uit een dikke laag landijs; te weten 82 procent van het oppervlak is bedekt met een aaneengesloten ijsdek. Op de top van die ijskap, ruim 3000 meter hoog, werd een paar dagen geleden juist een kouderecord gehaald voor september. Het septemberrecord lag op 41 graden onder nul, dat is in de nacht van woensdag op donderdag naar -46 graden bijgesteld.
De temperatuurcurve ging 24 september richting -50 graden. Overigens is dat rechte staafje een foute waarde, kijk alleen naar de paars ingekleurde curve.
Temperaturen op hoogte
Maar ja, voor Groenland geldt hetzelfde als voor de rest van de wereld; uitzonderingen blijven altijd bestaan en dus is een recordkoude nacht geen indicatie van een herstellend klimaatregime. Zoals ook bij ons die Elfstedentocht er echt wel een keer gaat komen. Het koude moment op Groenland heeft alles te maken met een bel met zeer koude lucht die zich, als het ware afgesnoerd, boven dit eiland bevond. Op de eerste temperatuurkaart hiernaast, met daarin temperaturen op 500 hPA (oftewel ongeveer 5 km hoogte) zijn de ‘restanten’ daarvan ook nog te zien. In de nacht van vrijdag op zaterdag is de kleur boven Groenland op veel plekken zwart. En die zwarte kleur staat voor temperaturen op die hoogte tussen -35 en -40 graden. Aangezien het meetpunt op 3 km hoogte ligt, is dit niet 1 op 1 te vertalen in de uiteindelijke minimumwaarde, maar het geeft al wel een goede indicatie. Om even voor 10 uur vanochtend gaf het summit station dan ook min 33 graden door.
Afgelopen nacht lagen de restanten van de koude bel nog boven Groenland. Hoe donkerder de kleur, hoe kouder de bovenlucht.
Koude bovenlucht oostwaarts
In de drie navolgende kaarten van 5 kilometer hoogte, zien we de zwarte vlek, de koudste plek dus, geleidelijk oostwaarts schuiven richting het noorden van Scandinavië. Gevoeglijk is dan ook te verwachten dat de temperaturen in die contreien fors in daling gaan. Voor diverse plaatsen in noordelijk Zweden en noordelijk Noorwegen zal dat beslist gelden. In de meeste gebieden gaat daar toch echt de vorst intreden en zal het overdag nog maar enkele graden boven het vriespunt zijn. Een plaats als Gallivare, Noord-Zweden, krijgt dit weekeinde nog maximumtemperaturen rond 11 graden, maar midden volgende week is daar nog maar 4 graden van over. Wat meer de bergen in, bijvoorbeeld in Stekenjokk, op 1000 meter hoogte, is het volgende week zowel ’s nachts als overdag onder het vriespunt. En, gaat er ook een klein beetje sneeuw vallen.
Zondagmiddag schuift die koude bel langzaam oostwaarts en komt in het zeegebied tussen IJsland en Noord-Noorwegen te liggen.
De koude bel komt maandagmiddag ook boven noordelijk Scandinavie uit.
Dinsdagmiddag is het niet alleen in de noordelijke helft van Scandinavie koud op 5 km hoogte, ook Groenland krijgt te maken met nieuwe zeer koude lucht. Bron van deze 'blauwe' kaarten: NCEP.
Ook te zien in het rijtje 500 hPa kaarten, is dat er opnieuw een bel met ijskoude lucht boven Groenland komt te liggen, op dinsdag. De mensen die zich bevinden op het summit camp om allerlei wetenschappelijk onderzoek uit te voeren, zullen er niet vreemd van opkijken. Zij gaan de winter in en zijn wel gewend aan ijs- en ijskoude weersomstandigheden.
Bronnen: Meteo Consult, International Journal of Climatology; Survey of Greenland Instrumental temperature records, Summitcamp.org.
Groenland kwam afgelopen week in het nieuws met het opmerkelijke bericht dat ze graag meer CO2 willen gaan uitstoten. Immers, als de ijskap sneller smelt, kan het land ook eerder bij de vele grondstoffen in de bodem terecht. Voorlopig echter is het alleen maar koud, want Groenland gaat de lange winter in. En, Groenland heeft zojuist een kouderecord gehaald.
Uiteraard heeft ook Groenland te maken met de mondiale klimaatveranderingen, zij het wel dat er grote verschillen zijn tussen de diverse landsdelen. Het eiland is namelijk immens en de temperatuurveranderingen in de kustgebieden zijn van een andere orde dan de veranderingen op de gigantische ijskap. Net zoals er grote variaties in zoninstraling zijn tussen het noorden en het zuiden van Groenland en zoals er in de diverse regio’s verschillende atmosferische luchtcirculaties heersen. Er is berekend dat temperatuurtrends nogal verschillen tussen West- en Oost-Groenland. Over geheel Groenland gezien was 1998 tussen 0,2 en 1,0 graad warmer dan het gemiddelde over de periode 1961 tot 1990. Daarvan leverde de noordkust de grootste bijdrage, met 3 graden. De zuidpunt was juist 1 graad kouder. En zo zijn er over het hele eiland nog veel meer grote verschillen berekend, in heel veel verschillende studies.
Minima ver onder de -40
Algemeen bekend is dat de zeegebieden rondom Groenland en een brede kuststrook steeds meer ten prooi vallen aan ijssmelt in het zomerhalfjaar. Het overgrote deel van Groenland bestaat echter uit een dikke laag landijs; te weten 82 procent van het oppervlak is bedekt met een aaneengesloten ijsdek. Op de top van die ijskap, ruim 3000 meter hoog, werd een paar dagen geleden juist een kouderecord gehaald voor september. Het septemberrecord lag op 41 graden onder nul, dat is in de nacht van woensdag op donderdag naar -46 graden bijgesteld.
De temperatuurcurve ging 24 september richting -50 graden. Overigens is dat rechte staafje een foute waarde, kijk alleen naar de paars ingekleurde curve.
Temperaturen op hoogte
Maar ja, voor Groenland geldt hetzelfde als voor de rest van de wereld; uitzonderingen blijven altijd bestaan en dus is een recordkoude nacht geen indicatie van een herstellend klimaatregime. Zoals ook bij ons die Elfstedentocht er echt wel een keer gaat komen. Het koude moment op Groenland heeft alles te maken met een bel met zeer koude lucht die zich, als het ware afgesnoerd, boven dit eiland bevond. Op de eerste temperatuurkaart hiernaast, met daarin temperaturen op 500 hPA (oftewel ongeveer 5 km hoogte) zijn de ‘restanten’ daarvan ook nog te zien. In de nacht van vrijdag op zaterdag is de kleur boven Groenland op veel plekken zwart. En die zwarte kleur staat voor temperaturen op die hoogte tussen -35 en -40 graden. Aangezien het meetpunt op 3 km hoogte ligt, is dit niet 1 op 1 te vertalen in de uiteindelijke minimumwaarde, maar het geeft al wel een goede indicatie. Om even voor 10 uur vanochtend gaf het summit station dan ook min 33 graden door.
Afgelopen nacht lagen de restanten van de koude bel nog boven Groenland. Hoe donkerder de kleur, hoe kouder de bovenlucht.
Koude bovenlucht oostwaarts
In de drie navolgende kaarten van 5 kilometer hoogte, zien we de zwarte vlek, de koudste plek dus, geleidelijk oostwaarts schuiven richting het noorden van Scandinavië. Gevoeglijk is dan ook te verwachten dat de temperaturen in die contreien fors in daling gaan. Voor diverse plaatsen in noordelijk Zweden en noordelijk Noorwegen zal dat beslist gelden. In de meeste gebieden gaat daar toch echt de vorst intreden en zal het overdag nog maar enkele graden boven het vriespunt zijn. Een plaats als Gallivare, Noord-Zweden, krijgt dit weekeinde nog maximumtemperaturen rond 11 graden, maar midden volgende week is daar nog maar 4 graden van over. Wat meer de bergen in, bijvoorbeeld in Stekenjokk, op 1000 meter hoogte, is het volgende week zowel ’s nachts als overdag onder het vriespunt. En, gaat er ook een klein beetje sneeuw vallen.
Zondagmiddag schuift die koude bel langzaam oostwaarts en komt in het zeegebied tussen IJsland en Noord-Noorwegen te liggen.
De koude bel komt maandagmiddag ook boven noordelijk Scandinavie uit.
Dinsdagmiddag is het niet alleen in de noordelijke helft van Scandinavie koud op 5 km hoogte, ook Groenland krijgt te maken met nieuwe zeer koude lucht. Bron van deze 'blauwe' kaarten: NCEP.
Ook te zien in het rijtje 500 hPa kaarten, is dat er opnieuw een bel met ijskoude lucht boven Groenland komt te liggen, op dinsdag. De mensen die zich bevinden op het summit camp om allerlei wetenschappelijk onderzoek uit te voeren, zullen er niet vreemd van opkijken. Zij gaan de winter in en zijn wel gewend aan ijs- en ijskoude weersomstandigheden.
Bronnen: Meteo Consult, International Journal of Climatology; Survey of Greenland Instrumental temperature records, Summitcamp.org.
