Herfst

Vandaag is het zover, we nemen afscheid van de zomer en stappen de herfst binnen. Tijd voor kleurende bomen, vallende bladeren, beukenootjes, eikels en paddenstoelen. De meteorologische herfst begon al op 1 september, maar voor de start van de astronomische herfst houden we 21 september aan. Het begin van de herfst is het moment dat dag en nacht nagenoeg even lang zijn. Met de korter wordende dagen en lagere temperaturen zullen loofbomen minder bladgroen aanmaken en hun resterende bladgroen uit de bladeren terugtrekken. Andere pigmenten die vooral rood, geel en oranje bevatten, blijven over. Zo komen de prachtigste herfstkleuren te voorschijn.



Een ander gevolg van de veranderende daglengte en temperatuur is de stopzetting van het plantenhormoon auxine. In het groeiseizoen verhindert dit hormoon de vorming van een kurklaagje aan de basis van de bladsteel. Nu de bomen zich opmaken voor de rustperiode van het winterhalfjaar wordt dit kurklaagje wel gevormd, waarna de boom zijn blad verliest. Zou de verdamping via de bladeren in dit jaargetijde gewoon doorgaan, terwijl de lagere bodemtemperaturen opname van voldoende water via de wortels verhinderen, dan zou de boom door verdroging het loodje leggen. Deze aanpassingen aan de klimaatomstandigheden in de gematigde zones leveren ons het fascinerende verschijnsel van de vier seizoenen op.

Dat niet alleen daglengte een rol speelt in het moment dat bladverkleuring en bladval optreden, blijkt uit de verschillen tussen de jaren. Ook schommelingen in temperatuur en hoeveelheid neerslag spelen een rol. De Natuurkalender, het project waarin we de effecten van klimaatverandering op de natuur volgen, let daarom niet alleen op het begin van de bloei van plantensoorten, maar ook op het moment van bladverkleuring, bladval en rijpe vruchten.

_{©Natuurbericht} | Gewijzigd: 10 februari 2017, 10:59 uur, door Joyce.s

Tot mijn grote verbazing zag ik daarstraks dat de kastanjes al uit de bomen aan het vallen zijn.

Volgens mij is dit vroeger dan andere jaren. Zou het met de droogte kunnen te maken hebben? Ze zijn ook veel kleiner en minder bitter dan normaal. Eigenlijk zijn ze gewoon heerlijk!

Begin van de herfst

Op dinsdag 22 september om 23.18 uur begint volgens de sterrenkundige kalender de herfst 2009. De zon staat dan precies boven de evenaar waardoor dag en nacht dan overal op aarde even lang duren. De astronomische herfst begint in 2010 op 23 september en meestal is dat de begindatum. De andere seizoenen echter meestal op de 21e. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat de baan van de aarde geen cirkel is. De verschillende data zijn het gevolg van het feit dat we eens in de vier jaar een schrikkeljaar hebben dat een dag meer telt dan de andere jaren. In het begin van de 20e eeuw viel de eerste herfstdag enkele keren zelfs op 24 september, het laatst in 1931. De wintertijd gaat pas in het laatste weekeinde van oktober in; dat sluit beter aan bij het weer omdat het de in deze tijd nog prima nazomerweer kan zijn.

De astronomische seizoensindeling is gebaseerd op de positie van de aarde ten opzichte van de zon. De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor komt de zon op het noordelijk halfrond in de zomer hoger boven de horizon dan in de winter en schijnt daardoor in de zomer langer dan in andere jaargetijden.Om praktische redenen en volgens internationale afspraak gebruiken de weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling.

De Societas Meteorologica Palatina, een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen. Volgens de klimatologische indeling is de herfst al op 1 september begonnen en duurt het seizoen tot met 30 november.

Het weer stoort zich niet aan deze data en tot laat in de herfst kan het nog zomers zijn. Zelfs in oktober zijn de laatste jaren in ons land nog regelmatig temperaturen gemeten tussen 20 en 25 graden gemeten. Wel worden de verschillen in temperatuur tussen het noordelijk halfrond en de tropen steeds groter, waardoor zich diepere depressies kunnen vormen die veel wind veroorzaken. Een heel rustig en nevelig weertype is echter ook karakteristiek voor het najaar.

_©KNMI