September herfstmaand

Op 22 september om 23:19 uur begint officieel de herfst. Op dat moment staat de zon precies boven de evenaar. In de weken en maanden erna worden bij ons de nachten steeds langer en worden de dagen steeds korter. Op het zuidelijk halfrond worden de dagen steeds langer en gaan ze dus naar het zomerseizoen. De indeling van de seizoenen is al heel lang op de stand van de zon ingedeeld, maar meteorologen gebruiken een heel andere indeling. Maar waarom wijken meteorologen af van deze indeling en is dat ook gerechtvaardigd?


_{Aan zee stond het afgelopen etmaal veel wind. Op het strand van Katwijk moesten veel parasols het ontgelden. Foto: Theo Westra}


Astronomische indeling
De herfst duurt in de weerkunde van 1 september tot 30 november. De winter begint dus op 1 december en niet rondom de 21ste. Tenslotte begint de lente op 1 maart en de zomer op 1 juni. In het verleden is voor deze indeling gekozen om zo de gegevens van de seizoenen beter met elkaar te vergelijken. Omdat de astronomische seizoenen elke keer op een ander tijdstip beginnen is dus gekozen voor hele maanden. De drie koudste maanden zijn de wintermaanden en de drie warmste zijn de zomermaanden. De twee perioden die overblijven zijn de lente en de herfst.

Weerkundige herfst
Weerkundig gezien is het ook niet vreemd om de herfst op 1 september te laten beginnen. Naast het feit dat de dagperiode ongeveer even lang is als eind maart, zijn er nog meer redenen om af te wijken van de astronomische indeling.

De gemiddelde maximumtemperatuur ligt gedurende de eerste tien septemberdagen op een niveau dat we eind mei en begin juni ook meten. Later in de maand is de gemiddelde maximumtemperatuur te vergelijken met de tweede helft van mei. Astronomisch gezien is dat nog ruim een maand voor het begin van de zomer. Nu worden er af en toe wel behoorlijk hoge temperaturen gemeten, maar zeker later in september is een maximumtemperatuur van 24 of 25 graden écht een maximumtemperatuur. In de maanden juni, juli en augustus wordt het al voor het middaguur behoorlijk warm en tot ver in de avond ligt het kwik nog op een aangenaam niveau. Gedurende een septemberochtend is het vaak nog behoorlijk fris en ’s avonds begint de temperatuur ook aan een snelle daling. Warme zomeravonden in september zijn dan ook zeldzaam.


_{Op de eerste septemberdag trok in de namiddag een felle bui over de omgeving van Vinkeveen. Een file was vervolgens het resultaat. Foto: Michael Jansen.}

Langere nachten
Het steeds korter worden van de dagperiode zorgt ervoor dat de nachten steeds kouder worden. In extreme gevallen zakt de temperatuur vanaf halverwege september al tot rond het vriespunt en vorst aan de grond is dan niet uitgesloten. In die koude, windstille nachten vormt zich ook gemakkelijk mist die ’s morgen maar moeizaam kan oplossen. Omdat de zon steeds later opkomt en omdat de zon ook minder hoog boven de horizon komt, duurt het veel langer voordat mist of laaghangende bewolking helemaal is verdwenen. Onder de vleugels van een krachtig hogedrukgebied is zonnig (na)zomerweer dan ook niet altijd vanzelfsprekend.

(Na)zomerweer in september
Ondanks dat weerkundig gezien we nu dus al in de herfst zitten, wil dat niet zeggen dat we vanaf nu geen zonnig en warm weer meer krijgen. De aankomende week zien we zelfs dat het kwik nog even flink omhoog gaat met vooral dinsdag in het binnenland op uitgebreide schaal een zomerse 25 graden. De thermische opleving is echter van korte duur, want later in de week neigt de wind naar het noorden en dan komt de temperatuur al heel snel onder druk te staan. Gedurende afgelopen tien jaar verliep de septembermaand soms ronduit zomers. In 2006, 2005, 2003 en 1999 was van een doorbraak van de herfst nog absoluut geen sprake. Dat zijn overigens wel uitzonderingen want er zijn in het verleden ook septembermaanden waarbij (na)zomerweer grotendeels uitbleef. Het indelen van de seizoenen blijft dus lastig. Ook de astronomische indeling is maar een manier om de seizoenen in te delen. Aan u dus de keuze om nu nog te spreken van zomer of al van herfst. In de weerkamer spreken wij weerkundige in ieder geval van herfst.


_{Diverse bomen beginnen al te verkleuren. De herfst is duidelijk onderweg. Foto: Gé Ensing, Winterswijk.}

Feit is wel dat we de komende dagen een herstel van het weer kunnen verwachten. De afgelopen dagen was het herfst(achtig) met enkele buien, veel wind en lage temperaturen. Volgende week zorgt een hogedrukgebied voor droog en warmer septemberweer waarbij de temperatuur ook (even flink) omhoog gaat.

_{Bron: Meteo Consult}