Langjarige gemiddelden

Steeds vaker komen we in teksten de termen "langjarige gemiddelden" en "normaal' tegen. Wat houden die termen precies in?

Normaal of langjarige gemiddelde
Met normaal of het langjarig gemiddelde bedoelen meteorologen het weer gemiddeld over dertig jaar. Vaak gaat dit over de temperatuur en neerslag, maar ook over het aantal uren zon en de wind.

Het klimaat
Het klimaat is het karakteristieke weer voor een bepaalde plaats of gebied over langere tijd. Dat wordt bepaald door de gemiddelde waarde van temperatuur, neerslag, vochtigheid, verdamping, zonneschijn en wind. In Nederland hebben we een gematigd zeeklimaat. Dat betekent dat we milde winters en koele zomers hebben en er het hele jaar neerslag kan vallen.

Gemiddeld over 30 jaar
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) heeft standaard tijdvakken bepaald van 30 jaar, waarvoor de normalen of langjarige gemiddelden zijn berekend. Het KNMI beschouwt tot 2010 de gemiddelden over het tijdvak 1971-2000 als normaal, daarna wordt dat het tijdvak 1981-2010 enz.

Temperatuur in de praktijk
"Het is in juni warmer dan normaal", wat betekent dat? Een dag kent een maximumtemperatuur (de hoogste gemeten temperatuur), minimumtemperatuur (de laagste gemeten temperatuur) en een gemiddelde dagtemperatuur (de temperaturen elk uur op 1 dag gemiddeld). Een maandtemperatuur wordt berekend door alle gemiddelde dagtemperaturen op te tellen en te delen door het aantal dagen. Op dezelfde manier kan ook een seizoenstemperatuur berekend worden, door de dagtemperaturen van 3 maanden te middelen, of een jaargemiddelde. Voor het langjarige gemiddelde worden de betreffende dagen, maanden, seizoen of jaren van de afgelopen 30 jaar bij elkaar opgeteld en gedeeld door dertig (het standaard tijdvak is 30 jaar). Op die manier komen de langjarige gemiddelde van dagtemperaturen, maandtemperaturen, seizoentemperaturen of jaartemperaturen tot stand. "Het was in juni warmer dan normaal" wil dus zeggen dat de gemiddelde waarde van alle dagtemperaturen van juni hoger ligt dan het langjarige gemiddelde.

Neerslag en uren zon in de praktijk
Bij neerslag of het aantal uren zon wordt niet gemiddeld, maar gesommeerd. In deze paragraaf wordt neerslag ter illustratie gebruikt. Alle neerslag die opgeteld in 24 uur, in 1 maand, in 3 maanden of in 1 jaar valt, vormt de dag-, maand-, seizoen-, of jaarsom. Deze sommen kunnen wel over een 30 jaar tijdvak gemiddeld worden om zo een langjarig gemiddelde te bereken. Bijvoorbeeld, de gemiddelde neerslag die in juni valt, wordt berekend door de maandsom van alle junimaanden van 1970-2000 bij elkaar op te tellen en te delen door 30. Neerslag kan ook nog ruimtelijk gemiddeld worden. Dan worden dag-, maand-, seizoen of jaarsommen van elk weerstation bij elkaar opgeteld en gedeeld door het aantal stations. Het was in juli 2009 natter dan normaal" wil zeggen dat de maandsom van juli 2009 hoger lag dan het langjarige gemiddelde.

De Bilt
In plaats van het landelijke gemiddelde, waarbij waarden ook nog over alle weerstations gemiddeld moeten worden, wordt De Bilt vaak gebruikt als referentie punt. De Bilt is een weerstation dat centraal ligt en representatief is voor Nederland. Bij neerslag zien we juist vaak dat landelijke gemiddelden en extremen worden genoemd omdat er veel ruimtelijke verschillen kunnen ontstaan. Aangezien de gemiddelde temperatuur meer homogeen is, gebruikt men daarvoor vaak de temperatuurwaarden van De Bilt. In een tekst wordt aangegeven of het om De Bilt gaat of over een landelijk gemiddelde.

_{Bron: KNMI}