Vulkaanstof en weersverschijnselen

Er zijn de laatste tijd veel vulkaanuitbarstingen geweest op het noordelijk halfrond. Het vulkaanstof dat bij deze erupties vrijkomt, blijft lange tijd in de atmosfeer zitten. Na deze uitbarstingen zijn er een aantal mooie en bijzondere verschijnselen waargenomen in de atmosfeer. Welke verschijnselen zijn dit? En is er bekend of er wel of geen link bestaat tussen deze verschijnselen en de vulkaanuitbarstingen? De waargenomen verschijnselen zijn erg divers. Ze lopen uiteen van mooie zonsopkomsten en zonsondergangen tot bliksemwaarnemingen. Hierbij merken we overigens dat sommige relaties erg voor zich spreken en dat er dus veel over te vinden is. Van een ander verschijnsel is dan echter niet of nauwelijks informatie te raadplegen.


_{Op deze luchtfoto is de uitbarsting van de Sarychev goed te zien.}

De relatie met onweer?
Laten we beginnen met het verschijnsel waarover het minst bekend is. Na uitbarstingen van verschillende vulkanen op het noordelijk halfrond (bijvoorbeeld de Sarychev) zijn er diverse actieve onweersbuien geweest. Vele daarvan produceerden een enorme hoeveelheid bliksemontladingen, maar er is dus niet bekend over de relatie tussen vulkaanstof en de hoeveelheid bliksem.

Wel is het zo dat het vulkaanstof kan werken als een soort condensatiekern. Dit zijn stofdeeltjes hoger in de atmosfeer, waaronder dus ook het vulkaanstof, waar warme en vochtige lucht zich makkelijk aan kan hechten. Hierdoor condenseert deze lucht makkelijker en zodoende kan vulkaanstof dus de wolkenproductie positief beïnvloeden.

Andere optische verschijnselen
Deze wolkenluchten kunnen natuurlijk bij het opkomen en ondergaan van de zon mooie foto’s opleveren. Iedereen kent ze eigenlijk wel, prachtige geel tot rood oplichtende luchten. Maar dergelijke optische verschijnselen wordt dus niet alleen door bewolking veroorzaakt. Zo kregen wij de laatste tijd veel mooie foto’s binnen van lichtende nachtwolken, veroorzaakt door ijskristallen op grote hoogte in de atmosfeer. Deze week maakten foto’s van vulkaanstof de collectie bijzondere weerfoto’s helemaal compleet. Ook dit leverde namelijk een aantal mooie plaatjes op.


<sub>Wel kan vulkaanstof de wolkenproductie beïnvloeden en deze wolken leveren mooie plaatjes op bij zonsopkomst en zonsondergang.


Ook John Dalhuisen wist het stof vast te leggen.</sub>

Een relatie tussen mondiale temperaturen en vulkaanstof?
Bij een vulkaanuitbarsting komen broeikasgassen vrij en het zou dan ook voor de hand liggen dat een eruptie de versterking van het broeikaseffect verder doet toenemen. Deze gassen houden immers straling en warmte die van de aarde af komt langer vast. Tenminste… dat zou je in eerste instantie denken. Toch hebben vulkaanuitbarstingen vaak een tegenovergesteld effect. Bij een eruptie komen naast broeikasgassen namelijk ook vulkaanstoffen vrij. De broeikasgassen zorgen ervoor dat de lucht warmte absorbeert. Het vulkaanstof weet binnenkomende straling te dimmen en dit laatste werkt dus tegengesteld aan het broeikaseffect.

Klimaatverandering voorbij?
Dit betrof overigens vrijwel altijd vulkanen op lage breedte (gebieden rondom de evenaar). Het is dus absoluut niet zo dat de opwarming van de aarde door de uitbarstingen op het noordelijk halfrond voorbij is. In tegendeel zelfs. Vulkaanuitbarstingen, ook al zijn ze in of rondom de tropen, zullen het stijgen van de temperatuur op lange termijn niet doen keren.

_{Bron: Meteo Consult.}