Al tijden kijk ik er naar uit en op zondag 10 uur is het dan eindelijk zover. De tornadojacht van 2009 gaat voor mij (en team 2) beginnen. Al met al is het na een aantal dagen al een indrukwekkende reis. De tornado is nog niet gespot, maar door alle andere overweldigende indrukken is dat geen enkel probleem.
Na een vlucht van ruim 10 uur komen wij aan op het vliegveld van Dallas. Bij de controle van de douane lopen we een beetje vertraging op, maar uiteindelijk kunnen we aan het einde van de middag Arno begroeten en de bus instappen. De bus is enorm en dat is al gelijk het eerste indrukwekkende van deze reis. In de bus passen in principe 11 mensen, maar ook met een team van 4 man is het al aardig vol. De bus ligt namelijk vol met kaarten en apparatuur en een deel van deze elektronica is met tape aan de bus bevestigd.
De bus waarmee de tornadojagers zich verplaatsen is ongelofelijk groot.
De eerste kilometers door Dallas
Gelijk na het wegrijden op het vliegveld kijk in mijn ogen uit. De omgeving doet een beetje aan het welbekende pretpark in Biddinghuizen denken. We rijden naar een enorme supermarkt om wat eten en drinken voor onderweg in te slaan. Ook hier weet je soms niet wat je ziet. Na het shoppen worden de kaarten bekeken en al snel blijkt er voor zondag en maandag weinig speltakel in de atmosfeer te zitten.
Tijd dus om Dalles uit te rijden en een uur later checken we in bij Motel 8. Nadat we onze spullen gedropt hebben, gaan we te voet naar een restaurant dat op een paar honderd meter afstand ligt. Echt voetgangersvriendelijk is Amerika echter niet, want iedereen doet alles met de auto. Zelfs als het een korte afstand is. We moeten dan ook even zoeken naar het juiste knopje voor het voetgangersstoplicht en als deze na lang wachten eindelijk op groen springt, krijgen we ongeveer 10 seconden om een driebaansweg over te steken.
Regelmatig wordt er even gestopt om te genieten van het mooie zicht op de onweersbui.
De eerste chase
Ook op dag 2 zit er weinig spektakel in de weerkaarten, maar voor dag 3 ziet het er iets gunstiger uit. We rijden daarom dan ook alvast een stukje in de goede richting. Ondertussen is het opnieuw genieten van de onbekende omgeving. Het uitgestrekte landschap van Texas en Oklahoma staat namelijk vol met ja-knikkers ten behoeve van de oliewinning. Ook de sproei-installaties voor de droge rond en de bijbehorende graancirkels zien er indrukwekkend uit.
De kaarten voor de derde dag zien er redelijk uit. Er is een goede kans dat we iets moois te zien krijgen, maar het is wel een complexe situatie. We moeten kiezen tussen twee gebieden: South-Dakota en Texas. In deze laatste staat lijkt de lucht net iets vochtiger te zijn en daarom besluiten we dan ook om hiervoor te kiezen. Voor het vormen van stevige buien heb je per slot van rekening veel vocht nodig.
En ook filmen hoort erbij.
We rijden daarom terug naar Texas. Onderweg krijgen we een aantal leuke ontmoetingen. Zo komen we bij een tankstation een andere tornadojager tegen. Opmerkelijk is dat deze mensen maar aan één ding kunnen denken, want zonder ons te begroeten begint hij gelijk over de verwachting van het Storm Prediction Centre te praten.
Het team van Discovery Channel
In de loop van de middag rijden we achter een langzaam ontwikkelende stapelwolk aan. Arno rijdt flink door en ineens roept hij: ‘Daar rijdt de tank!’. Even later kijken we uit op het team van Discovery Channel, met in hun gelederen een zwaar gepantserde auto. Dit is de TIV, ofwel de Tornado Interception Vehicle. Zoals de naam al zegt, is het de bedoeling dat dit enorme voertuig een keer echt onderschept wordt door een tornado.
De TIV (Tornado Interception Vehicle) van de chasers van Discovery Channel spant de kroon. Deze tank moet in het pad van de tornado komen om op een veilige manier gegevens te verzamelen en filmbeelden te maken. Aan de zijkant van deze wagen zitten extra steunpoten en schermen die naar beneden kunnen zakken om te voorkomen dat er wind onder de TIV komt.
Een andere leuke ontmoeting is die met een ‘lokale oma’. Zij rijdt namelijk de onweersbui tegemoet die zich langzaam verder aan het ontwikkelen is. “Ik heb vroeger geleerd dat ik nooit zomerstormchasers voorbij moet rijden, dus is het wel veilig?†Na een kort praatje stellen we haar gerust en vertellen we hoe ze het beste naar haar bestemming kan rijden.
Einde van de chase
Tegen zonsondergang begint de bui uit te doven en helaas heeft deze zich niet kunnen ontwikkelen tot een echte supercell. Daar moeten we dan ook nog even op wachten, maar het onweer en de forse wind die bij de bui horen, maken een hoop goed. De kaarten voor dag 4 zien er ook goed uit, maar om op de juiste plek te komen moeten we wel ’s avonds nog een stukje oprijden naar het nieuwe gebied. Uiteindelijk komen we dan toch nog in een stukje noodweer terecht. We rijden bij toerbeurt, maar we moeten wel goed opletten want er staat een forse en vlagerige wind. Hierdoor komen er af en toe wat struiken over de weg voorbij vliegen (tumbling weed). Margot krijgt het zwaarste weer te verduren en moet ons door zwaar onweer en hevige regenval leiden.
Pas ’s nachts slapen
Aan het begin van de nacht checken we vermoeid in bij een hotel, maar slapen kunnen we nog niet. We moeten namelijk eerst de verwachting voor de volgende dag bestuderen. Ondertussen drink ik een borrel om mijn eerste echte chase te vieren. Geen tornado, maar wel een hoop indrukwekkende dingen. Om half twee kunnen we uiteindelijk naar bed.
Bronnen: Tornadojagers.nl & Meteo Consult.
Veel mensen denken dat het jagen op tornado’s een relaxte bezigheid is. Deze zitten er echter flink naast. Chasen betekent veel kilometers maken en dus wordt het merendeel van de tijd doorgebracht in een grote bus. Maar hoe ziet deze er van binnen uit en welke middelen hebben de tornadojagers nodig om hun missie tot een goed einde te brengen?
Voor we naar al deze apparatuur en hulpmiddelen gaan kijken, werpen we eerst een korte blik op de bus zelf. Deze is erg groot en er kunnen 12 mensen in vervoerd worden. Toch zitten de tornadojagers er maar met 4 of hooguit 5 personen in. De banken achter in de bus zijn namelijk nodig om uit te rusten en bij te slapen. De nachten zijn soms zo kort, dat in het hotel de benodigde 8 uur slaap niet wordt gehaald. Verder worden tussen de banken eten, drinken en foto- en videoapparatuur opgeslagen.
Het belangrijkste
Voorin de bus staat een de een laptop en dit is misschien wel het belangrijkste hulpmiddel tijdens het chasen. Deze computer heeft in het merendeel van de gebieden een internetverbinding. Daarmee kunnen de laatste computermodellen opgehaald worden en ook is het mogelijk om verschillende weerstations te raadplegen. Verder kunnen via internet de laatste radar- en satellietbeelden gedownload worden.
Het belangrijkste onderdeel van de bus is de laptop die voorin de bus staat.
Toch hebben we niet in alle gebieden de beschikking tot internet en tijdens het chasen is het bekijken van radarbeelden essentieel. Op het dak van de auto staat dan ook een satellietantenne. Deze verbinding doet het altijd en als internet niet naar behoren werkt, worden op deze manier de satellietbeelden bekeken. Nadeel van dit systeem is echter wel dat de beelden 10 minuten ouder zijn dan de beelden van internet.
Navigeren
De laptop wordt ook gebruikt om het wegennetwerk te bekijken. Deze wegen kunnen namelijk bekeken worden in het satellietprogramma. Om de juiste positie te bepalen is een GPS ontvanger (met een extra antenne op het dak van de bus) op de computer aangesloten. Daarnaast wordt tijdens het navigeren altijd gebruikt gemaakt van ouderwetse kaarten. Deze liggen (samen met een aantal blanco kaarten om de actuele weerssituatie op in te tekenen) in een plastic bak achter de bestuurdersstoel. Bij deze kaarten is het kompas dat aan de rechterdeur is bevestigd een onmisbaar hulpmiddel. Door de vele bochten raak je immers het richtingsgevoel weleens kwijt.
Bovenop de bus staan extra antennes, bijvoorbeeld voor een beter GPS- en internetsignaal.
De GPS ontvanger wordt, samen met de internetverbinding, ook gebruikt om de actuele positie van de tornadojagers door te geven op de website www.tornadojagers.nl. Via de live tracker kunnen bezoekers van deze website op een kaart van google maps kijken waar we ons precies bevinden. Ook staat er voorin de bus een webcam en iedere minuut wordt er (mits er een internetverbinding is) een foto van deze webcam naar de live tracker gestuurd. Naast de webcam hangt ook een wit speelgoedeendje dat licht kan geven. Deze is de mascotte van het tornadoteam.
Hiervoor is ook een GPS-ontvanger aanwezig, welke is aangesloten op de laptop. Verder wordt een thermometer gebruikt om te kijken welke luchtsoort aanwezig is.
Andere hulpmiddelen
Naast al deze high-tech apparaten wordt tijdens het tornadojagen ook nog gebruik gemaakt van een aantal ouderwetsere apparaten. Zo is er voor in de bus een digitale thermometer aanwezig, die de temperatuur in de bus en de temperatuur van de buitenlucht registreert. Ook ligt er voorin de bus nog een apparaat om de luchtvochtigheid te meten. Met beide apparaten kan worden bekeken of we een andere luchtsoort binnenrijden. Bijvoorbeeld warmere en vochtigere lucht, wat gunstig is voor de vorming van forse buien.
Het kompas bij de bestuurdersstoel is daarbij soms onmisbaar.
Het laatste hulpmiddel hangt achterop de bestuurdersstoel. Dit is een radio waarmee de laatste berichten van het nationale weersinstituut beluisterd kunnen worden. Via deze zender worden bijvoorbeeld tornadowaarschuwingen per county (een deel van een staat) doorgegeven.
Bronnen: Tornadojagers.nl & Meteo Consult.
Blijven we deze zomer in eigen land of kiezen we voor het zekere, een vliegreis naar de zon? Want een verregende vakantie in eigen land is het laatste waar we aan willen denken. Het weer heeft invloed op ons humeur. Vaak zijn onze verwachtingen te hoog, gaan we er vanuit dat we tijdens onze welverdiende drie weken zomervakantie de hele tijd in korte broek kunnen rondlopen, elke dag naar het strand kunnen gaan en elke avond kunnen bbq-en… Als het dan anders gaat… dan wordt er enorm geklaagd.
Mamatuswolken boven de Central plains. Foto: Arno Paanstra.
Tornado’s kijken in Amerika is ook vakantie, althans voor mij. En ik vind het zo leuk, dat ik elk jaar weer ga. Dit jaar voor de vijfde keer. Met andere weergeïnteresseerden twee weken lang reizen door de wijde vlaktes van Amerika, op zoek naar ronddraaiende wolken en… met een beetje geluk een tornado. Maar helaas hebben we dit jaar weinig geluk. De weerkaarten zijn perfect voor de Amerikanen die het komende weekeinde vrij hebben, Memorial Day-weekend, en massaal met hun enorme campers naar de grote National parks trekken met korte broeken en zonnebrandcrème. Maar wij worden niet vrolijk van de weerkaarten. Wij zoeken juist het “slechteâ€weer op. Storingen die over de Rocky Mountains trekken en in de vochtige en warme lucht vanuit de Golf van Mexico ontploffen, daarbij in een windregiem komen waardoor ze gaan draaien. Het resultaat zijn enorme buien, supercells, die slechts zelden in Nederland voorkomen. Telkens weer indrukwekkend… Het zelf verwachten waar zo’n bui zal ontstaan, is iedere dag weer een uitdaging. Waar gaan de buien ontstaan, waar zijn de omstandigheden het gunstigst waardoor het van die speciale buien worden… Als de verwachting dan uitkomt, en je staat tegen het eind van de middag voor zo’n enorme ronddraaiende wolk… Dat geeft een kick!
Slechts 1 maal een duidelijke supercell, even roterend met prachtige shelfcloud boven Nebraska. Foto: Arno Paanstra.
Tijdens de afgelopen vijf jaar hebben we heel veel ronddraaiende buien gezien. Maar niet uit iedere ronddraaiende bui komt een tornado. Slechts 1 op de 10 doet het… Het is dus echt een kwestie van geluk… en helaas hebben we dit jaar geen geluk.
Sommige mensen worden chagrijnig van “slecht†weer. Sommige tornadojagers worden zelfs al chagrijnig van het weer in de toekomst. Een blik op de weerkaarten met een totaal geblokkeerde situatie, waarbij de kans op een buienstoring zelfs voor een week vooruit nihil is… en de stemming slaat om…
Bliksem kijken tot diep in de nacht. Foto: Arno Paanstra.
Ook ik heb even een dipje, maar kan de knop vrij snel omzetten. We hebben tot nu toe weer zoveel moois gezien, kasteelwolken die in de ochtend al zichtbaar zijn, de ontploffende maxi-stapelwolken die binnen 5 minuten 2 kilometer groeien, een poeierende warme zuidenwind, hagelstenen die een prachtig geluid geven op het dak van de bus, uitzakkende mamatuswolken met prachtige grijze en groene kleuren, bliksem paarse wolken, die ene supercell met enorme shelf en na het wegtrekken van de bui… een dubbele regenboog en een fantastische zonderondergang… Als je van dit moois niet kunt genieten, kun je nergens van genieten…
De knop is om… de komende dagen kijken we af en toe omhoog, maar vooral naar de grond. De prachtige natuur in de VS is de moeite waard. Na het Great Sand Dunes National park in Colorado, waar we bij het opkomen van de zon als eerste boven op stonden, rijden we via het Badlands National park in South Dakota naar het beroemde Yellowstone National park in Wyoming… Dat wordt genieten…
Door: Margot Ribberink
Het chasen in Amerika was voor mij de eerste reis buiten Europa. Dat is natuurlijk al een bijzondere ervaring, maar het stormchasen doet hier natuurlijk nog een schepje bovenop. Vooraf heb ik veel verhalen en informatie gekregen van collega’s die dit eerder hadden gedaan. Ik wist dus redelijk wat ik kon verwachten van de reis, maar ook had ik mezelf goed in de oren geknoopt dat de verwachtingen niet te hoog gespannen moesten zijn. Een hogedrukgebied boven de Plains kan immers roet in het eten gooien!
Dit laatste scenario werd werkelijkheid en helaas heb ik dan ook geen tornado gezien. Toch is deze reis niet voor niets geweest, want ik heb er veel van geleerd. De buien die we gezien hebben, zijn namelijk veel extremer dan de exemplaren die zich in Nederland voordoen. Verder is het chasen en het chaserswereldje een indrukwekkende happening op zich.
De TIV, ofwel het tornado interception vehicle, doet hier nog een schepje bovenop.
Het enorme wagenpark van VORTEX 2, met bijvoorbeeld deze radarauto, is echter de overtreffende trap.
Bruikbare ervaringen?
De buien in Amerika ontstaan op een zelfde manier als in Nederland. Dit proces noemen we convectie, wat betekent dat bellen met warme en vochtige lucht opstijgen, hoger in de atmosfeer afkoelen, condenseren en daarmee de veroorzaker zijn van buienwolken. In Amerika is dit proces een stuk explosiever, waardoor buien gelijk uit kunnen groeien tot enorme onweersbuien. Een ander verschil is dat de straalstroom, een wind op grotere hoogte in de atmosfeer, net iets anders ligt waardoor de buien veel sneller uitgroeien tot een supercell. Dat is iets wat in Nederland maar zelden voorkomt.
De kennis en ervaring die ik tijdens het chasen heb opgedaan, kan ik bij mijn werk als media-meteoroloog in de weerkamer goed gebruiken. Met de zomer in het verschiet zijn stevige onweersbuien in Nederland namelijk niet onwaarschijnlijk. De situatie van precies een week geleden is hier een goed voorbeeld van. In Amerika heb ik veel beter kunnen zien en ervaren hoe een zware bui precies in elkaar zit. Dit is kennis die mijn weerpresentaties op de radio waarschijnlijk alleen maar ten goede komt.
De eerste bui die wij gechased hebben, heeft een enorme indruk op me gemaakt.
De hoogtepunten
Als afsluiting wil ik nog een aantal hoogtepunten van de tornadojacht eruit halen. Eén daarvan was de eerste convectieve onweersbui die we in Amerika hebben gezien. Op het moment dat we voor de bui stonden, waaide er een stevige wind en deze voelde erg warm aan. Het betreft hier de inflow, ofwel de voeding van de bui. Wat wij voelden was namelijk de warme en vochtige lucht die de buienwolk ingezogen werd en zo de bui steeds verder moest voeden en activeren.
De tweede indrukwekkende gebeurtenis was de chase in de staat Missouri. Hier ontstonden een aantal buiencomplexen en kregen we te maken met de eerste echte grote hagelstenen. Wat een gaaf geluid geeft dat. Een tornado hebben we niet gezien, maar de verschillende tornadoalarmen (op de radio en door middel van sirenes in de verschillende dorpjes) hebben een enorme indruk op me achter gelaten. Onze bui produceerde helaas geen tornado, maar een bui 10 mijl verder noordwaarts wel. Helaas hebben we deze moeten missen. Maar ach, wie kan er nou zeggen dat die op 10 mijl afstand van een tornado is geweest?
De eerste zichtbaar roterende supercell
Op woensdag 20 mei kregen wij de eerste echt roterende supercell te zien. Uit 10 procent van deze buien ontstaat een tornado, maar onze bui hoorde bij de andere 90 procent. Toch maakt het zien draaien van een enorme onweersbui, want een imposant beeld is, een hoop goed. Het draaien van de bui en de vele bliksemontladingen waren namelijk een prachtig gezicht.
De eerste roterdende supercell spande de kroon en was het meest indrukwekkend.
Tot slot vond ik ook de andere chasers die we zijn tegengekomen erg apart. Ten eerste heb je bijvoorbeeld het buitengewoon grote onderzoeksteam Vortex 2, met grote radarauto’s en een soort tank die bedoeld is om in het pad van een tornado te komen. Daarnaast zijn een aantal chasers wat vreemd de omgang. Zonder je simpel te begroeten, beginnen ze vaak gelijk over tornado’s te praten. Ik heb vroeger toch echt geleerd dat je iemand eerst gedag hoort te zeggen.
Bronnen: Meteo Consult & Tornadojagers.nl