Met in De Bilt een gemiddelde maandtemperatuur die zal uitkomen op 6,3 °C tegen een langjarig gemiddelde van 5,8 °C, was maart vrij zacht. Vrijwel de gehele maand lag de temperatuur rond of iets boven de normale waarde voor de tijd van het jaar. Een tijdvak met fraai en zacht lenteweer ontbrak.
Aan het begin van de maand was het onder invloed van depressies wisselvallig en vrij somber. Van 13 tot en met 22 maart werd het weer bepaald door een krachtig hogedrukgebied en was het overwegend droog en rustig. Daarna was het weer de beurt aan lagedrukgebieden die het weer een sterk wisselvallig karakter gaven. Pas aan het eind van de maand trad er een weersverbetering op die de komende dagen zal leiden tot enkele fraaie en zeer zachte lentedagen. Tot nu toe was de landelijk hoogste temperatuur deze maand 14,8 °C, op 14 maart in Maastricht. Misschien wordt het vandaag in het zuiden nog net iets zachter.
Vriezen deed het soms ook in maart. In De Bilt werden acht vorstdagen (minimumtemperatuur lager dan 0,0 °C) genoteerd, tegen negen normaal. Aan zee kwam lokaal geen enkele vorstdag voor, in het oosten van het land liep het aantal plaatselijk op tot 14. De landelijk laagste temperatuur werd gemeten op 20 maart op de vliegbasis Twenthe: -4,9 °C.
Eind maart wordt voor De Bilt het koudegetal bepaald. Dit getal, genoemd naar de Duitse meteoroloog Gustav Hellmann, is een maat voor de koude in het tijdvak november tot en met maart. Het Hellmanngetal wordt verkregen door over dit tijdvak alle etmaalgemiddelde temperaturen beneden het vriespunt te sommeren met weglating van het minteken. Over het tijdvak november 2008 tot en maart 2009 bedroeg het Hellmanngetal 56,5. Hiermee komt deze periode bij de categorie van normale winters.
Met gemiddeld over het land ca. 155 zonuren, tegen normaal 115, was maart een zonnige maand. Vooral tussen 13 en 22 maart was de zon vaak te zien. 20 en 21 maart verliepen zelfs ronduit zonnig met op beide dagen ruim 11 uren zonneschijn. Er waren deze maand grote regionale verschillen in het aantal zonuren. Het zonnigst was maart in het zuidwestelijk kustgebied. Vlissingen registreerde ca. 205 zonuren. Daarmee eindigde maart daar op de derde plaats in de rij van zonnigste maartmaanden sinds 1907. Op de eerste plaats in die ranglijst staat maart 1995 met 213 uren zonneschijn. In de zuidoostelijke helft van het land was de zon aanmerkelijk minder te zien. Van de KNMI-stations was Arcen het somberst met ca. 115 zonuren. In De Bilt werden ca. 143 zonuren geregistreerd tegen 114 normaal.
Gemiddeld over het land viel in maart 53 mm neerslag, tegen een langjarig gemiddelde van 65 mm. In het westen van het land viel de minste neerslag, in het oosten van het land de meest. Van de KNMI-stations was Den Helder het droogst met 33 mm, de vliegbasis Twenthe het natst met 83 mm. Het verschil in neerslaghoeveelheid tussen het westen en oosten van het land ontstond vooral op 5 en 6 maart. Een vrijwel stilliggende storing bracht in het oosten plaatselijk ruim 20 mm neerslag, terwijl het in het westen droog bleef. Van 13 tot en met 22 maart viel landelijk gemiddeld slechts 2 mm neerslag. 25 maart was de natste dag van de maand. Er viel die dag landelijk bezien 11 mm. In De Bilt werd 48 mm geregistreerd tegen 65 mm normaal.
Vorig jaar maart bedroeg in De Bilt de gemiddelde temperatuur 5,9 °C, het aantal uren zonneschijn 117 en de neerslagsom 92 mm.
©KNMI
Vandaag wordt de eerste lentemaand van dit jaar afgesloten en qua temperatuur moeten we constateren dat het een echte ‘grijze muis’ is geworden. Maart heeft de potentie om een heel scala van temperatuurbeelden op te leveren, variërend van volop winters, tot bijna zomers. Dit jaar beleefden we niets van dat alles, en de lenteliefhebbers beginnen zo langzamerhand behoorlijk ongeduldig te worden. Hun geduld zal echter niet langer op de proef worden gesteld, want zodra april op de kalender is verschenen, zal de lente in volle hevigheid gaan losbarsten, dit na het voorproefje van vandaag en gisteren.
Bloeiende narcissen fleuren nu menig bloemenperk op. Foto: Corrie Bolleboom.
Zowel winters als volop lente
Deze eeuw hebben we van beide uitersten tussen winter en zomer in maart meerdere voorbeelden gezien. Op een enkele maartdag wist het kwik in het zuiden van het land al tot 20 graden op te lopen, maar ondanks het nog koude zeewater, weet ook de kust soms al goed mee te doen, als de wind aflandig is en blijft. Twee jaar geleden werd het op 28 maart in zowel Hoek van Holland als in Wijk aan Zee 18.7 graden, waarmee de meer traditionele locaties in de zuidoosthoek van ons land, werden verslagen. Op 27 maart 2006 kwam het kwik in Eindhoven tot 20.0 graden, maar een groot deel van die maartmaand was behoorlijk winters verlopen. Op 12 maart kwam het in Twente zelfs nog tot strenge vorst, -10.2 graden. Tot slechts een halve week voor die zeer vroege warme dag, kwam het op diverse plaatsen nog tot matige vorst in de nacht. Bijna legendarisch wist de maartmaand uit 2005 te worden, dit vanwege het dikke sneeuwtapijt aan het begin van die maand en het temperatuurrecord van -20.7 graden in Marknesse op de 4e. Een dan te bedenken dat toen op 16 maart in het zuiden van het land ruim 20 graden werd gemeten, en op 24 maart in Eelde 21.4 graden!
Vandaag en de komende dagen zal het verschil tussen nacht- en middagtemperaturen wel behoorlijk groot zijn. Of dat betekent dat het vanochtend écht de laatste keer was in deze lente dat de autoruiten gekrabt moesten worden, is nog even afwachten... Foto: Karin Broekhuijsen.
In de natuur zal de lente de komende dagen snel verder tot ontplooiing komen. Hier en daar zijn al fraaie bloesems te bewonderen. Foto: L. Dekker en R. Westerveld.
Het kan ook anders…
Hoe boeiend het verloop van de temperatuur nog maar kort geleden in maart was, zo saai was dat beeld in de nu bijna voorbije maand. Van uitschieters was in het geheel geen sprake. De winter bleef geheel afwezig, op een paar nachtjes met wat lichte vorst na, maar échte lentedagen, met naast zonneschijn ook hoge temperaturen, ontbraken evenzeer. Het temperatuurverloop was deze maand bijzonder vlak, daar waar het kwik volgens de klimatologie juist een flinke stijging laat zien. De eerste maandhelft verliep nogal zacht, daar waar het juist in de laatste week dikwijls aan de koude kant was. Netto is de maand als geheel net iets te zacht geworden. Tot en met gisteren bedroeg het verschil tussen het laagste minimum en de hoogste maximumtemperatuur in De Bilt nog net geen 16 graden, terwijl dat verschil in maart 2005 meer dan twee maal zo groot was, met bijna 34 graden.
Ook voor wat betreft de hoeveelheid neerslag en het aantal zonne-uren was maart 2009 een niet echt memorabele maand. Het was aan de droge kant en zonniger dan gemiddeld, maar de afwijkingen ten opzichte van de norm waren niet opzienbarend groot. In totaal 24 maartmaanden leverden meer dan 140 zonuren op, en bijna de helft van alle maartmaanden waren sinds 1906 droger dan maart 2009. Nee, voor wat betreft het opgetreden weerbeeld zal maart 2009 wel snel in de vergetelheid wegzakken.
Volop lenteweer
We hebben er lang op moeten wachten, maar een periode van stabiel én warm lenteweer lijkt nu toch aan te breken. Dat hebben we te danken aan een hogedrukgebied dat boven onze omgeving opbouwt en waarvan de as de komende dagen ten noorden van ons land komt te liggen. De wind draait hierdoor naar oost tot noordoost en daarmee wordt vrij droge, en van oorsprong nog tamelijk koele lucht aangevoerd. Ook het noorden van het land dat vandaag nog onder de bewolking vertoefde, zal vanaf morgen in de zon komen. De dagelijks krachtiger wordende lentezon weet de lucht al aardig op te warmen en ook de langzaam dalende luchtbeweging in het hogedrukgebied, wat subsidentie wordt genoemd, doet zijn werk. Aanstaande vrijdag is de temperatuur op rond 1500 meter hoogte gestegen van amper nul graden vanmiddag, naar rond 10 graden. Bij intense instraling van de zon in de late lente en de eerste helft van de zomer en bij een onstabiele opbouw van de atmosfeer, zou het in dat geval aan de grond wel 25 graden kunnen worden of zelfs nog iets warmer, maar dat is nu nog teveel gevraagd. De zon staat immers nu nog een stuk lager, vergelijkbaar met de eerste helft van september. Toch zullen weinig mensen vrijdagmiddag mopperen, als men in het zonnetje in de tuin zit. In het midden en zuiden van het land zal het kwik dan naar 18 tot 20 graden weten op te lopen.
De verwachtte maximumtemperaturen voor komende vrijdag in de Benelux. Lokaal kan het in het zuidoosten 20 graden worden. Bij een noordoostelijke wind blijft het in het uiterste noordwesten van ons land een stuk koeler.
Uiteraard is het water van het IJsselmeer, Waddenzee en Noordzee nog erg kil, dus als de wind daar overheen strijkt, blijft het kwik toch duidelijk achter. Dat geldt met name voor het gehele Waddengebied, met inbegrip van een groot deel van Noord-Holland en de noordelijk helft van het vasteland van Groningen en Friesland. Ook langs de kust van Zuid-Holland en Zeeland kan de wind ’s middags, als het binnenland flink is opgewarmd, wat meer naar het noorden draaien en vooral op het strand een afkoeling veroorzaken. Maar één ding moge duidelijk zijn. De lente zal de komende dagen in volle hevigheid losbarsten. Geniet er maar van, als u dat kunt en wilt!
©Meteo Consult