Aardbeving triggert vulkaanuitbarstingen
Natuurverschijnselen
Aardbeving triggert vulkaanuitbarstingen
Aardbeving triggert vulkaanuitbarstingen
Op 6 september 2002 werd Zuid-Italië opgeschrikt door een aardbeving van ongeveer 6 op de schaal van Richter. De beving ten noorden van Sicilië had een ondiepe oorsprong van 12 km diepte. Twee mensen vonden de dood. Maar daar bleef het niet bij. De schok veroorzaakte namelijk een cascade aan rampen. Walter (German Research Centre for Geoscience, Potsdam) en collega's maken het waarschijnlijk dat uitbarstingen van de Stromboli en Etna, en flinke gasuitstoot nabij de Panarea de directe gevolgen van de beving waren. Dit publiceerden ze in het maandelijkse wetenschapsblad Geology.
Plaattektoniek
De Middellandse Zee is het gebied waar de Afrikaanse aardplaat tegen de Eurazische aardplaat botst. Hierdoor ontstaat enorme druk op de aardkorst in deze regio. De aardplaten proberen hier onder elkaar te duiken. Zo is een complexe regio ontstaan van vele breuken en onderschuivingen. Gevolg? Aardbevingen en vulkaanuitbarstingen zijn verre van zeldzaam. Zo ook rond het Zuid-Italiaanse eiland Sicilië. Net ten noorden ervan duikt de Afrikaanse plaat weg onder de Eurazische plaat.
Overzichtskaart van het onderzoeksgebied. De witte stip is de locatie van de aardbeving in 2002. De rode punten zijn (van noord naar zuid) de vulkanen Stromboli, Panarea en de Etna. De groene pijlen geven de plaatselijke beweging van de aardkorst aan.
Juist op deze plaats vond in september 2002 een sterke aardbeving plaats. Naast de twee doden was er ook aardverschuiving in het noorden van het eiland. De schok werd gevolgd door 600 kleine naschokken. Daarna bleef het stil. Althans, zo leek het.
Vulkaanactiviteit
Maar ruim anderhalve maand later barstte de Etna uit (28 oktober 2002) en enkele dagen later ontsnapte veel gas vanuit de oceaanbodem nabij het vulkanische eiland Panarea. Een kleine twee maand later was het weer raak in de regio: de Stromboli barstte op 28 december uit. Nu vindt hier wel vaker vulkaanactiviteit plaats, maar binnen zo’n relatief kort tijdsbestek is bijzonder.
Ook de erupties en de gasuitstoot op zichzelf zijn opmerkelijk. Zo was uitbarsting van de Etna de eerste op de noordoostelijke flank in 55 jaar. De gasuitstoot nabij Panarea was één van de grootste die ooit gemeten is. En de Stromboli? De uitbarsting hiervan was wellicht de spectaculairste, want het was de grootste uitvloeiing van lava in 17 jaar. Alsof het nog niet genoeg was, veroorzaakte deze vulkaan ook een aardverschuiving en een (kleine) tsunami. De schade was beperkt, omdat de gebieden rondom dun- of onbevolkt zijn.
De vulkaan Etna laat een rookpluim zien hier. Op 28 oktober 2002 was het raak met een uitbarsting. De vulkaan is al actief vanaf een half miljoen jaar geleden. De uitbarstingen van nu bestaan uit een afwisseling van explosieve uitbarstingen en relatief rustige uitvloeiingen.
Toeval?
De vraag is of de aardbeving de vulkaanactiviteit heeft veroorzaakt. Om dat te ontdekken bepaalden de wetenschappers de variaties in de druk op twee kilometer diepte beneden de vulkanen (als gevolg van de beving). En inderdaad, de variërende druk bleek voldoende om vulkanische activiteit te triggeren. Hierdoor kon de magma nog meer geactiveerd worden voor de naderende eruptie of gasuitstoot.
Deze drie vulkanen liggen allemaal binnen 150 km afstand van de aardbeving van september 2002. Ze liggen echter allen ten oosten van de beving. Bovendien zijn er ook vulkanen die geen activiteit vertoonden en die zelfs dichter bij de plaats van de aardbeving te vinden zijn. Hoe kan dat? Dit heeft waarschijnlijk te maken met plaatselijke bewegingen van de aardkorst (zie eerste afbeelding). Beweegt de korst uit elkaar zoals in het gebied rondom de Stromboli? Dan vindt er gemakkelijker een eruptie plaats op korte termijn. Als de korst naar elkaar toe beweegt is het juist lastiger.
Het onderzoek laat zien dat plaattektoniek niet alleen op lange tijdschaal actief is met af en toe een uitbarsting of een beving, maar op zeer korte tijdschaal een kettingreactie kan veroorzaken. Schokkend aardwetenschappelijk nieuws!
Naar de Stromboli-vulkaan is een speciaal uitbarstingstype vernoemd: de Strombolische eruptie. Hierbij spuit zeer vloeibaar lava met korte tussenpozen uit de vulkaankrater.
©Kennislink
Op 6 september 2002 werd Zuid-Italië opgeschrikt door een aardbeving van ongeveer 6 op de schaal van Richter. De beving ten noorden van Sicilië had een ondiepe oorsprong van 12 km diepte. Twee mensen vonden de dood. Maar daar bleef het niet bij. De schok veroorzaakte namelijk een cascade aan rampen. Walter (German Research Centre for Geoscience, Potsdam) en collega's maken het waarschijnlijk dat uitbarstingen van de Stromboli en Etna, en flinke gasuitstoot nabij de Panarea de directe gevolgen van de beving waren. Dit publiceerden ze in het maandelijkse wetenschapsblad Geology.
Plaattektoniek
De Middellandse Zee is het gebied waar de Afrikaanse aardplaat tegen de Eurazische aardplaat botst. Hierdoor ontstaat enorme druk op de aardkorst in deze regio. De aardplaten proberen hier onder elkaar te duiken. Zo is een complexe regio ontstaan van vele breuken en onderschuivingen. Gevolg? Aardbevingen en vulkaanuitbarstingen zijn verre van zeldzaam. Zo ook rond het Zuid-Italiaanse eiland Sicilië. Net ten noorden ervan duikt de Afrikaanse plaat weg onder de Eurazische plaat.
Overzichtskaart van het onderzoeksgebied. De witte stip is de locatie van de aardbeving in 2002. De rode punten zijn (van noord naar zuid) de vulkanen Stromboli, Panarea en de Etna. De groene pijlen geven de plaatselijke beweging van de aardkorst aan.
Juist op deze plaats vond in september 2002 een sterke aardbeving plaats. Naast de twee doden was er ook aardverschuiving in het noorden van het eiland. De schok werd gevolgd door 600 kleine naschokken. Daarna bleef het stil. Althans, zo leek het.
Vulkaanactiviteit
Maar ruim anderhalve maand later barstte de Etna uit (28 oktober 2002) en enkele dagen later ontsnapte veel gas vanuit de oceaanbodem nabij het vulkanische eiland Panarea. Een kleine twee maand later was het weer raak in de regio: de Stromboli barstte op 28 december uit. Nu vindt hier wel vaker vulkaanactiviteit plaats, maar binnen zo’n relatief kort tijdsbestek is bijzonder.
Ook de erupties en de gasuitstoot op zichzelf zijn opmerkelijk. Zo was uitbarsting van de Etna de eerste op de noordoostelijke flank in 55 jaar. De gasuitstoot nabij Panarea was één van de grootste die ooit gemeten is. En de Stromboli? De uitbarsting hiervan was wellicht de spectaculairste, want het was de grootste uitvloeiing van lava in 17 jaar. Alsof het nog niet genoeg was, veroorzaakte deze vulkaan ook een aardverschuiving en een (kleine) tsunami. De schade was beperkt, omdat de gebieden rondom dun- of onbevolkt zijn.
De vulkaan Etna laat een rookpluim zien hier. Op 28 oktober 2002 was het raak met een uitbarsting. De vulkaan is al actief vanaf een half miljoen jaar geleden. De uitbarstingen van nu bestaan uit een afwisseling van explosieve uitbarstingen en relatief rustige uitvloeiingen.
Toeval?
De vraag is of de aardbeving de vulkaanactiviteit heeft veroorzaakt. Om dat te ontdekken bepaalden de wetenschappers de variaties in de druk op twee kilometer diepte beneden de vulkanen (als gevolg van de beving). En inderdaad, de variërende druk bleek voldoende om vulkanische activiteit te triggeren. Hierdoor kon de magma nog meer geactiveerd worden voor de naderende eruptie of gasuitstoot.
Deze drie vulkanen liggen allemaal binnen 150 km afstand van de aardbeving van september 2002. Ze liggen echter allen ten oosten van de beving. Bovendien zijn er ook vulkanen die geen activiteit vertoonden en die zelfs dichter bij de plaats van de aardbeving te vinden zijn. Hoe kan dat? Dit heeft waarschijnlijk te maken met plaatselijke bewegingen van de aardkorst (zie eerste afbeelding). Beweegt de korst uit elkaar zoals in het gebied rondom de Stromboli? Dan vindt er gemakkelijker een eruptie plaats op korte termijn. Als de korst naar elkaar toe beweegt is het juist lastiger.
Het onderzoek laat zien dat plaattektoniek niet alleen op lange tijdschaal actief is met af en toe een uitbarsting of een beving, maar op zeer korte tijdschaal een kettingreactie kan veroorzaken. Schokkend aardwetenschappelijk nieuws!
Naar de Stromboli-vulkaan is een speciaal uitbarstingstype vernoemd: de Strombolische eruptie. Hierbij spuit zeer vloeibaar lava met korte tussenpozen uit de vulkaankrater.
©Kennislink
