Witte kerst, de ultieme wens aan het einde van het jaar. Sneeuwballen, een romantisch wandelingetje en een arreslee door de straten. Het kan niet mooier. Het gebeurt soms en het zal ooit nog wel eens voorkomen, maar het is al lang geleden. 27 jaar namelijk: 1981 had de laatste witte kerst, en daarvoor was het in 1964 nog raak. Maar daar moet direct bij worden gezegd dat de ene witte kerst de andere niet is. Want er is alleen een witte kerst als er alle twee kerstdagen sneeuw ligt in De Bilt. Eén dag sneeuw telt niet mee, en ook dagen met rijp op de bomen tellen niet.
Bovendien zijn er lokale verschillen. Zuid-Limburg krijgt de meeste sneeuw van Nederland, daar is het vaker witte kerst. De kust heeft minder sneeuw, zeker sneeuw die blijft liggen. Tevens moet er een sneeuwlaag van minstens 1 cm liggen. Dat schort er ook wel eens aan, ondanks dat er dan een sneeuwbal van de auto kan worden gehaald.
Het lijstje voor een totale witte kerst geeft 6 jaren in de afgelopen 100 jaar. Een mager resultaat, maar de definitie is dus scherp.
*1906 10 cm Strenge vorst en grijs weer.
*1938 13 cm Vlak voor kerst gevallen. Heel mooi schaatsweer, bijna Elfstedentocht.
*1940 4 cm Lichte dooi tijdens de kerst.
*1950 6 cm Zonnig en mooi schaatsweer. Sneeuw al op 15 december gevallen.
*1964 5-10 cm Sneeuwval in de kerstnacht! 2e kerstdag mooi zonnig weer.
*1981 11-20 cm De hele maand veel sneeuw, overdag op kerstdag lichte dooi.
Is een witte kerst een aanwijzing voor een koude winter? Van de 6 winters na een witte kerst waren 1907 en 1982 koud, 1941 was streng (inclusief de Elfstedentocht van 6 februari). Dat is een kleine aanwijzing, maar dat geldt dan vooral voor de maand december zelf. Januari lijkt na een witte kerst eerder zachter te zijn. Alleen januari 1941 was erg koud (gemiddeld -2,5). Een strenge januari komt vaker voor dan 1 op de 15 jaar. Het lijkt dan ook dat een witte kerst eerder een aanwijzing is voor een zachte winter dan voor een kouder vervolg.
Hoe zit het dan met het `Wheinachtstauwetter`, ofwel het dooiweer op kerstavond? Heel vaak gaat de temperatuur juist vlak voor de kerst omhoog, iets wat ook in Duitsland en de Alpen merkbaar is. Dat klopt. Er zijn aanwijzingen dat de grote luchtstromingen rond de Noordpool daar een rol in spelen. Juist in december of aan het einde van het jaar geven die aanleiding tot een westelijke stroming en depressies op de oceaan. Een sneeuw- of vorstperiode wordt dan snel om zeep geholpen.
Een ander nadeel van dit Weihnachtstauwetter is dat het rond kerst vaak tot gladheid komt. Een bekend voorbeeld is de avond van 1e kerstdag 1994. Een ijzelfront trok over en liet in het westen en midden een centimeters dikke ijslaag achter, die pas na 2 dagen was gesmolten. Er waren 1200 ongelukken en 12 doden. Ongelukken zijn rond de kerstdagen dan ook niet van de lucht. Foto 6. Door de klimaatverandering neemt de kans op een witte kerst iets af, net als bij de Elfstedentocht. Maar het gaat nog eens gebeuren, al was vroeger natuurlijk alles beter.
De voorzichtige verwachting is dat december dit jaar vrij koud blijft. Of er dan sneeuw ligt tijdens de kerstdagen, is een kwestie van toeval. En laten we eerlijk zijn: één dag met sneeuwballen is ook mooi.
Bron: Jules Geirnaerdt Meteo, KNMI.
Onderstaand de nieuwe pluim toegevoegd van 18z
Statistisch gezien is de kans op een groene kerst groter dan een witte kerst. Toch hopen veel mensen op die ene kleine kans dat het sneeuwt met kerstdagen. Maar wanneer mogen we officieel van een witte kerst spreken? En hoe zien de huidige weerkaarten er voor 25 en 26 december uit?
Nu de kerstdagen dichterbij komen wordt het kerstweer op steeds meer plaatsen besproken. Vooral in de media is het een veelbesproken onderwerp, maar ook veel mensen hopen bij het optuigen van de kerstboom stiekem op sneeuwval met de kerst.
Wordt het tafelen in een witte omgeving tijdens de kerstdagen?
De laatste witte kerst
De officiële definitie van een witte kerst is erg strikt en laat weinig ruimte voor discussie: beide dagen moet er op het moment van waarneming (6 uur UTC of 7 uur Nederlandse tijd) in de waarnemingstuin van het KNMI in de Bilt een ononderbroken sneeuwdek van tenminste 1 centimeter liggen. Kortom een gesloten sneeuwdek, waar geen plukje groen bovenuit steekt.
Wie deze definitie strak hanteert en in de weersgeschiedenis duikt ziet dat de laatste officiële witte kerst plaats vond in 1981. Toch is er volgens de beleving van veel mensen een veel recentere witte kerst. In 2000 begon het namelijk op 24 december te sneeuwen, met als gevolg dat het op veel plaatsen in Nederland beide dagen wit was. Ondanks deze sneeuwval in grote delen van het land was het geen witte kerst volgens het boekje, want het sneeuwdek in De Bilt was niet gesloten. Toch was dat ook niet de meest recente kerst met sneeuwval, want in 2006 trokken er winterse buien over ons land die toen verspreid over ons land sneeuw achter lieten. (Hieronder de verschillende berekeningen voor 1ste Kerstdag)
De weerkaart voor kerstavond volgens de berekeningen van het Europese model. In onze omgeving lijken allemaal hogedrukgebieden te liggen, waarmee sneeuwstoringen geen kans krijgen.
Het Amerikaanse model laat op 1e kerstdag een storing dichtbij komen: boven de Britse eilanden.
Ook deze storing loopt bij dit model helemaal stuk op de hogedrukgebieden.
De huidige weerkaarten
De afgelopen dagen waren de weerkaarten spannend. Toen kon het namelijk nog alle kanten op gaan. Nu lijken de computerberekeningen voor een bepaalde richting te kiezen, al is ook deze oplossing nog altijd niet zeker. Het merendeel van de berekeningen van het Europese model kiest voor een zuidwestelijke stroming. Daarmee wordt zachte lucht vanaf zee aangevoerd, waarmee de temperaturen overdag te hoog zullen zijn voor neerslag in de vorm van sneeuw.
Bij de windpluim kiest het merendeel van de berekeningen voor een relatief milde aanvoer vanaf zee. Slechts een kleine groep berekent een oost- tot noordoostelijke stroming. (De kerstdagen zijn met een rode pijl aangegeven).
De neerslagpluim geeft aan dat er weinig neerslag van betekenis zal vallen. Als er iets valt is het wat lichte regen of motregen, maar ook de kansen daarop zijn minder dan 35%. (De kerstdagen zijn met een rode pijl aangegeven).
De sneeuwpluim is qua sneeuwval nog negatiever voor de kerstdagen. (De kerstdagen zijn met een rode pijl aangegeven).
Er is ook nog een kleinere groep berekeningen die het met een oost- tot noordoostelijke stroming anders ziet. Deze aanvoer is een stuk kouder dan de aanvoer vanaf zee, waarmee de temperaturen een stuk lager uitkomen. Een oostenwind betekent nog niet gelijk dat er ook sneeuw gaat vallen. Een blik op de neerslagpluim laat neerslagkansen van 25 tot 35 procent zien, en de sneeuwpluim is met sneeuwkansen van 10 tot 15 procent nog negatiever. Een droge kerst lijkt dus de meest waarschijnlijke oplossing.
Bron: Meteo Consult.
Deze week komt de winter geregeld in het nieuws. De staten in het noordoosten van de VS werden getroffen door een sneeuwstorm met ijsregens. In sommige staten werd zelfs de noodstoestand uitgeroepen. Dichterbij in Europa kregen vooral de Alpen ongebruikelijk veel sneeuw zo vroeg in het seizoen. Winter dus, maar bij ons lukt het ook dit jaar waarschijnlijk niet. Een witte kerst lijkt een onhaalbare zaak te worden.
De temperatuur loopt de dagen voor kerst op tot bijna 10 graden. Het lijkt zelfs wel herfst met wind en regen. Maar tegen de kerst doemt een hogedrukgebied op de weerkaart op en dan wordt het rustiger. Waarschijnlijk wordt het ook kouder. Overdag komen we waarschijnlijk net boven nul en in de nacht is kans op matige vorst. Maar zonder neerslag blijft de kerst groen.
In de Alpen sneeuwt het ook de komende dagen nog wel door, maar het zwaartepunt komt meer op het noorden en oosten te liggen. In Frankrijk wordt het wat droger en door een beetje föhn klaart het in het zuiden van Zwitserland en het noorden van Italië steeds vaker op. Grote delen van Oostenrijk en bijvoorbeeld ook het Duitse Beieren zijn nog lang niet van de winterse neerslag af.
©Weathernews
De kerstdagen komen dichterbij en de vraag rijst elke dag opnieuw: krijgen we een witte kerst dit jaar? Een paar dagen geleden schreven we hier al het één en ander over en de vooruitzichten zijn voor de witte kerstliefhebbers niet gunstig. Er wordt vanaf vandaag juist mildere lucht aangevoerd, waardoor we juist een zachtere periode tegemoet gaan en de kans op sneeuw of ijs tijdens de feestdagen in Nederland steeds kleiner wordt. In sommige delen van Europa is het kouder en daar viel de afgelopen dagen een dik pak sneeuw en het einde van de sneeuwval is daar nog niet in zicht. Een witte kerst is in die gebieden dus vrij zeker.
Maar waar kunnen we dan wel terecht voor die witte kerst? Vooral de Alpen zijn tijdens de kerstdagen natuurlijk nog wit. In het kaartje met de sneeuwdiktes volgens het ECMWF hiernaast, ziet u dat er in de kaarten voor 1e kerstdag rondom de Alpen een vrij dikke witte lijn getekend staat. Dit betekent dat er daar een dikke laag sneeuw ligt. Maar in het kaartje daaronder, de verse sneeuwval volgens het ECMWF op 2e kerstdag, ziet u dat er ook tijdens de kerst opnieuw sneeuw gaat vallen, met name in Oostenrijk en het zuiden van Duitsland.
Vooral in de Alpen en in Scandinavie ligt er volgens het Europese weermodel ECMWF op eerste kerstdag sneeuw.
Niet alleen in het zuiden van Duitsland valt sneeuw, maar ook dieper in het Duitse binnenland valt er af en toe een vlokje. Op deze kaart lijkt zelfs het uiterste zuiden van Limburg zelfs nog een sneeuwvlokje mee te pikken, maar genoeg voor een laagje sneeuw zal dit niet zijn. Dichterbij dan dat komt de sneeuw voor de rest van Nederland helaas niet. Echter, het zijn natuurlijk kaarten op nog een vrij lange termijn, dus het kan in principe nog verschillende kanten op.
Op deze kaart zien de verse sneeuwval op tweede kerstdag en daar zien we dat het uiterste zuiden van Limburg misschien nog net een vlokje mee zou kunnen pikken. Maar voor een witte kerst zal dit zeker niet genoeg zijn.
Echt verassende plaatsen zijn er dit jaar niet echt op deze kaart te zien. Het zijn vooral de landen en gebergten waar sneeuw rond deze tijd van het jaar helemaal niet gek is. De Pyreneeën, een aantal hoger gelegen gebieden in het binnenland en noorden van Spanje, maar ook in het zuiden van Italië, in Calabria, zijn de bergtoppen lokaal besneeuwd. Ook in Scandinavië en IJsland ligt veel sneeuw, maar echt vreemd is dat natuurlijk niet.
De schaatsen kunnen dus nog even in de kast blijven liggen. Foto: Reinier van Assen
Uitgangssituatie op de weerkaarten rond kerst
De weerkaarten, volgens het Europese model ECMWF, laten vooralsnog een opbouwend hogedrukgebied boven de Britse eilanden zien en deze schuift 25 december, ofwel 1e kerstdag, naar het noordoosten en komt met de kern boven het zuiden van Zweden en Noorwegen te liggen. Een rug hiervan komt boven Nederland te liggen en de stroming wordt hierdoor noordoostelijk. Dat betekent dat er koudere lucht wordt aangevoerd vanuit het koude noorden, dus koud lijkt het wel te gaan worden, met op 1500 meter hoogte temperaturen rond -7 graden, maar neerslag lijkt er die dag niet te vallen. Een lagedrukgebied met de kern boven Wit-Rusland brengt Duitsland, de Alpen en de Balkan met een aanvoer vanuit Rusland, die winterse kou en neerslag.
Schaatsen zal dus nog vooral op de kunstijsbanen moeten gebeuren. We gaan een relatief milde periode tegemoet, waarin de temperatuur te hoog is voor ijs of sneeuw. Foto: Guus Creusen.
Tweede kerstdag breidt het hogedrukgebied ten noordoosten van Nederland zich uit en komt boven de Noordzee te liggen. De stroming blijft hierdoor oost- tot noordoost, waardoor er ook op deze dag koude lucht wordt aangevoerd. Het geval is echter dat er ook dan geen neerslag lijkt te gaan vallen. Hooguit een enkele spetter aan de kust, maar doordat de zeewatertemperatuur nog relatief hoog is, gooit dat ook daar roet in het eten en zal de neerslag vooral als regen vallen.
De zachte periode die er vanaf vandaag aankomt, lijkt dus maar van korte duur te zijn, maar de temperatuur blijft rond de kerst toch ook nog wel een aantal graden boven nul, zoals het er nu uitziet. Daarbij komt dat er op beide dagen vrijwel geen neerslag valt en ook de dagen daarvoor niet, dus van een witte kerst kunnen we vooralsnog in Nederland niet uitgaan. Misschien op een enkele vlok in Limburg na. Voor de echte witte landschappen zullen we moeten uitwijken naar de berggebieden, als de Alpen, de Pyreneeën, of zelfs naar het binnenland van Turkije!
Bron: Meteo Consult.
Na het zachte weer in het weekeinde keert de kou met Kerst in Nederland terug. Het Alpengebied is na de zware sneeuw van de afgelopen dagen verzekerd van een witte Kerst. In ons land moeten we dat nog afwachten. De neerslagkansen zijn vooralsnog niet groot.
Een witte Kerst met op beide feestdagen een sneeuwdek in De Bilt is in ons land een zeldzaamheid. De laatste witte Kerst, die voldoet aan dit criterium, dateert uit 1981. De laatste jaren geleden vielen er in ons land soms wel sneeuwbuien op de kerstdagen, maar de sneeuw bleef dan beperkt tot een deel van het land of dooide snel weer weg. Rond Kerst treedt in West-Europa vaak een stijging van de temperatuur op. Het kerstdooiweer of de kerstdepressie, zoals dat karakteristieke weerbeeld wordt genoemd is er ook dit jaar weer bij, maar al in het weekeinde vóór de feestdagen.
Meer over de Witte Kerst in Nederland, de historie en de kerstdepressie in Nader Verklaard. Onder Verder lezen vindt u tabellen met het weer op eerste Kerstdag en een overzicht van de witte Kerst sinds begin vorige eeuw.
Zondag begint de winter
Voor de weerkundigen is het al sinds 1 december winter, maar voor de sterrenkudnigen staat het seizoen zondag pas op de kalender. De zon staat op 21 december, de eerste dag van de astronomische winter, loodrecht boven de Steenbokskeerkring. De verschillen in tijdstippen en soms ook data zijn het gevolg van het feit dat het tropisch jaar (het jaar waarop de kalender is gebaseerd) geen geheel aantal dagen telt, en van het invoeren van de schrikkeldag. De zon staat bij het begin van de winter het laagst boven de horizon, komt die dag in Midden-Nederland om ongeveer kwart voor negen op en gaat om half vijf onder. De 21e december is de kortste dag van het jaar.
Bron: KNMI | Gewijzigd: 13 februari 2017, 10:14 uur, door Joyce.s